Τα Κατηχούμενα

Μετά την ευχή της Εκτενούς Ικεσίας, αγαπητοί αδελφοί, αναπέμπουμε τη δέηση υπέρ των Κατηχουμένων, διαβάζουμε την ευχή που τη συνοδεύει και κατόπιν «απολύουμε» τους κατηχούμενους. Κατηχούμενοι στην αρχαία Εκκλησία ονομάζονταν οι χριστιανοί που προετοιμάζονταν για το βάπτισμα, που εκείνη την εποχή δεν ετελείτο όπως τώρα, οποιαδήποτε ημέρα, αλλά την παραμονή του Πάσχα. Η κατήχηση , η προετοιμασία δηλαδή για το Βάπτισμα, διαρκούσε πολύ καιρό, που έφτανε μέχρι και δύο χρόνια, και περιλάμβανε τόσο τη διδασκαλία των προσήλυτων στις αλήθειες της πίστεως, όσο και τη βαθμιαία εισαγωγή τους στη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας.
Με την πάροδο του χρόνου, ο θεσμός των κατηχουμένων σταδιακά εξαφανίστηκε, επειδή επικράτησε κυρίως ο νηπιοβαπτισμός. Ιστορικά βεβαίως, οι ευχές για τους κατηχούμενους εισήχθηκαν σε μία εποχή που η Εκκλησία, όχι μόνο περιλάμβανε το θεσμό των κατηχουμένων, αλλά στην πράξη πίστευε πως απευθύνεται στον κόσμο με σκοπό να τον μετατρέψει στον Χριστό, και θεωρούσε τον κόσμο ως αντικείμενο Ιεραποστολής. Κατόπιν άλλαξε το ιστορικό σκηνικό και φάνηκε ότι ο κόσμος είχε γίνει χριστιανικός. Δεν ζούμε όμως ξανά σήμερα σ’ έναν κόσμο που είτε έχει απομακρυνθεί από την Εκκλησία είτε δεν έχει ακούσει ποτέ για τον Χριστό; Δεν βρίσκεται η ιεραποστολή ξανά στο κέντρο της εκκλησιαστικής συνείδησης; Δεν είναι αμαρτία απέναντι σ’ αυτή τη βασική κλήση, να εγκλείεται η Εκκλησία και η εκκλησιαστική κοινότητα στην εσωστρεφή της ζωή και να θεωρεί πως έχει κληθεί μόνο να φροντίζει τις πνευματικές ανάγκες των μελών της; Για ποιούς προσευχώμαστε όταν ακούμε τις αιτήσεις της Δέησης υπέρ των κατηχουμένων: «Ίνα ο Κύριος αυτούς ελεήση. Κατηχήση αυτούς τον λόγον της αληθείας. Αποκαλύψη αυτοίς το Ευαγγέλιον της δικαιοσύνης.Ενώση αυτούς τη αγία αυτού καθολική και αποστολική Εκκλησία»; Φυσικά, κατ’ αρχάς για όλους αυτούς που πρόκειται όντως να εισέλθουν στην Εκκλησία και επιπλέον για όλους αυτούς που θα μπορούσαμε να προσελκύσουμε στον Ήλιο της Δικαιοσύνης, αν δεν είμασταν αδιάφοροι, αν δεν είχαμε την συνήθεια να θεωρούμε την Εκκλησία ιδιοκτησία μας, πως υπάρχει μόνο για μας και όχι για το έργο του Θεού, όχι γι’ Αυτόν που επιθυμεί «πάντας ανθρώπους σωθήναι και εις επίγνωσιν αληθείας ελθείν». Έτσι οι ευχές για τους κατηχούμενους, διατηρώντας το άμεσο νόημά τους, πρέπει να γίνουν για μας μία συνεχής υπόμνηση και κρίση: τι κάνουμε για την αποστολή της Εκκλησίας στον κόσμο; Πως εκπληρώνουμε την εντολή της Εκκλησίας: «πορευθέντες εις τον κόσμον άπαντα, κηρύξατε το Ευαγγέλιον πάση τη κτίσει»;
Είναι χαρακτηριστικό ότι στη δέηση υπέρ των κατηχουμένων ο λειτουργός απευθύνεται στους πιστούς, «οι πιστοί υπέρ των κατηχουμένων δεηθώμεν» και τους προτρέπει να προσευχηθούν όλοι μαζί για τους κατηχούμενους, για να τους ελεήσει ο Κύριος, για να τους κατηχήσει το λόγο της αλήθειας, για να τους φανερώσει το Ευαγγέλιο της δικαιοσύνης, για να τους ενώσει με την αγία καθολική και αποστολική Εκκλησία. Η ευχή που ακολουθεί φανερώνει όλη την αγάπη και το ποιμαντικό ενδιαφέρον της Εκκλησίας για τα νέα μέλη, που ετοιμάζει για να τα ενώσει στην αδελφότητα, που είναι το Σώμα του Χριστού: «Κύριε, Θεέ μας, που κατοικείς ψηλά στον ουρανό και βλέπεις εδώ κάτω στη γη, που για τη σωτηρία του ανθρώπινου γένους έστειλες τον μονογενή σου Υιό και Θεό, τον Κύριό μας Ιησού Χριστό, ρίξε τη ματιά σου επάνω στους δούλους σου τους κατηχούμενους, που έχουν σκύψει τώρα τα κεφάλια τους σε σένα· και αξίωσέ τους στον κατάλληλο καιρό να πάρουν το λουτρό που θα τους ξαναγεννήση, να συγχωρεθούν οι αμαρτίες τους και να φορέσουν το ένδυμα της άφθαρτης ζωής· ένωσέ τους με την αγία σου καθολική και αποστολική Εκκλησία και λογάριασέ τους με τα πρόβατα του διαλεχτού σου ποιμνίου. Για να δοξάζουν κι αυτοί μαζί μας το ολοτίμητο και μεγαλόπρεπο όνομά σου, του Πατέρα και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, τώρα και πάντα και στους ατελεύτητους αιώνες».
Το πρώτο μέρος της Λειτουργίας, αγαπητοί αδελφοί, προχωρεί προς το τέλος του με την απόλυση όλων όσοι δεν είναι βαπτισμένοι, αλλά προετοιμάζονται ακόμη για το βάπτισμα. Στην πρωτοχριστιανική εποχή, οι μετανοούντες η οι προσκλαίοντες, αυτοί δηλαδή που προσωρινά αποκλείονταν από τη συμμετοχή στη Θεία Ευχαριστία, έφευγαν κι αυτοί αμέσως μετά τους κατηχούμενους. Μόνον οι πιστοί και μόνον αυτοί που θα λάβουν τη Θεία Κοινωνία παραμένουν στην εκκλησιαστική Σύναξη και καλούνται τώρα, μέσα από μία γενική προσευχή, να προετοιμαστούν για την ευχαριστιακή Αναφορά. «Όσοι πιστοί, έτι και έτι εν ειρήνη του Κυρίου δεηθώμεν». ΑΜΗΝ.

Ιερά Μητρόπολη Σερβίων και Κοζάνης