ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΓΕΡΜΑΝΟΣ ΣΤΑΥΡΟΒΟΥΝΙΩΤΗΣ-ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ

Γέροντος Γερμανού Σταυροβουνιώτη-πνευματικές συμβουλές

Στα έργα μας, στα λόγια μας, στους λογισμούς μας να φαίνεται η πίστη μας. Για να καρποφορήσει η προσευχή πρέπει να στηρίζεται στην πίστη. Με την ελπίδα στον θεό φεύγουν οι λογισμοί της απογνώσεως. Οσο περισσότερο αγωνίζεσαι να αγαπάς τον Θεό, τόσο περισσότερο Αυτός σου αποκαλύπτεται! Οταν φοβούμεθα τον Θεό, τότε ακριβώς είναι που δεν φοβούμεθα, ούτε ανθρώπους, ούτε δαίμονες! Η προσευχή σου να πηγάζη μέσα από την καρδιά σου. Ψυχρή προσευχή σημαίνει υπερηφάνεια. Να ζητής με επιμονή από τον Θεό, να σου δωρήση το χάρισμα της εσωτερικής αυτομεμψίας και ταπείνωσης. Συνεχής μετάνοια είναι ο τρόπος της ζωής των Αγίων. Οι φιλήδονοι καταντούν και αιρετικοί! Η φιληδονία και η φιλοσαρκία ψυχραίνει και εξαφανίζει την αγάπη στον Θεό.

«Δός μου, Χριστέ ταπείνωσιν και καθαράν καρδίαν να όψωμαι την δόξαν σου ως την άνω βασιλείαν».

«Μέσα στο γάμο πρέπει να ανέχεται ο ένας σύζυγος τον άλλο. Να αγαπά ο ένας τον άλλο, ακόμη και με τα ελαττώματά του. Διαφορετικά θα δηλητηριάζεται η συζυγική ζωή».

«Ο κυριότερος σκοπός του εν Χριστώ εγγάμου βίου είναι η σωτηρία των μελών της οικογενείας».

«Ο Θεός δεν έδωσε δύο Ευαγγέλια, ένα για τους εγγάμους και άλλο για τους μοναχούς. Το Ευαγγέλιο είναι το ίδιο για όλους. Ο ΄Αγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης σε μια από τις Κατηχήσεις του γράφει ότι οι μόνες διαφορές στον τρόπο ζωής του εγγάμου πιστού από εκείνον του μοναχού είναι η συζυγική σχέση και η κρεωφαγία. ΄Ολα τα άλλα, όπως η αγάπη προς τον Θεό και τον πλησίον, η πίστη και ελπίδα στον Θεό, η υπομονή στις θλίψεις, η ταπεινοφροσύνη, η ελεημοσύνη, η προσευχή, η ανεξικακία, η μετάνοια, η νηστεία, η εγκράτεια κτλ., είναι εντολές του Θεού για όλους ανεξαιρέτως, μοναχούς και λαϊκούς, που επιθυμούν τη σωτηρία τους».

«Ένας μαρτυρικός γάμος μπορεί να μετατραπεί σε δρόμο σωτηρίας για το μέλος που πάσχει..».

«Η αγία μας Εκκλησία, σαν φιλόστοργος μητέρα, παιδαγωγεί με αγάπη τα παιδιά της στην πνευματική ζωή. Γι' αυτό και καθορίζει κάποιες ημέρες και περιόδους μέσα στο εκκλησιαστικό έτος, που οι χριστιανοί σύζυγοι με κοινή μεταξύ τους συμφωνία θα πρέπει να ζούν με περισσότερη προσευχή και νηστεία, ακόμη και με εγκράτεια και αποχή από τις συζυγικές σχέσεις. Τέτοιες ημέρες είναι αυτές των μεγάλων εκκλησιαστικών εορτών, οι μέρες των καθιερωμένων νηστειών, όπως επίσης όταν υπάρχει προετοιμασία για εκκλησιασμό και για θεία Κοινωνία. Ο Απόστολος Παύλος γράφει ότι σε περιόδους νηστειών και προσευχής θα πρέπει να τηρείται εγκράτεια και αποχή μεταξύ των συζύγων».

«Όταν πρόκειται να περάσεις, είτε από πυκνό δάσος, είτε από καλαμιώνα, είναι ανάγκη να παραμερίζης με τα χέρια σου τα κλαδιά, τους θάμνους και τα ξύλα, όλα τα εμπόδια, για να κάνης μονοπάτι, και να μπορέσης να προχωρήσης. Έτσι πρέπει να γίνεται και μέσα στην ψυχή μας, με τους αμαρτωλούς λογισμούς: Να τους παραμερίζουμε, και να προχωρούμε».

«Οι νηστείες, τα δάκρυα και οι προσευχές της Αγίας Μόνικας χάρισαν στην Εκκλησία έναν Άγιο Αυγουστίνο! Οι σημερινές μητέρες ζουν εν κυρίω; Νηστεύουν και προσεύχονται; ...;»

«Πολλοί είναι αυτοί, που αρρώστησαν βαριά ή και πέθαναν από την πολυποσία και την πολυφαγία. Κανένας όμως δεν έπαθε κακό, τηρώντας τις νηστείες της Εκκλησίας. Απεναντίας μάλιστα η νηστεία φέρνει υγεία, όχι μόνο στην ψυχή, αλλά και στο σώμα».

«Η ειλικρινής μετάνοια μετατρέπει το σκοτάδι και τη σύγχυση της ψυχής σε φώς πνευματικό».

«Παραπονιέσαι ότι δεν σου συμπεριφέρονται καλά αυτοί, με τους οποίους συναναστρέφεσαι. Άκου τη συμβουλή μου: Εάν κάποιος δεν σου συμπεριφέρεται καλά, εσύ να του συμπεριφέρεσαι με καλωσύνη. Όλη η υπόθεση θέλει ταπείνωση. Άς πούμε ένα παράδειγμα: Σού λέγει κάποιος πως η δουλειά σου δεν είναι καλή. Να του πής: « Ευχαριστώ, που με συμβουλεύεις. Βοήθησέ με να γίνω καλύτερος. Λέγε μου τα λάθη μου, για να τα διορθώσω.» Να δέχεσαι απ' όλους συμβουλές, από ταπείνωση όμως και όχι από δειλία. Έτσι θα διατηρής στην ψυχή σου την ουράνια χαρά και την ειρήνη».

«Ο Κύριος μακαρίζει τους πραείς. Λέγει ότι «αυτοί κληρονομήσουσι την γήν» (Ματθ. 5,5). Αυτός, που είναι πραγματικά πράος, όχι μόνο εξωτερικά δεν οργίζεται, αλλ' ούτε και μέσα στην ψυχή του. Την ώρα του παροξυσμού να προτιμάς τη σιωπή, την προσευχή και τη φυγή, και ποτέ σου δεν θα το μετανοιώσης ».

«Ο πράος, και με μόνη τη θέα του, σκορπίζει ειρήνη και χάρη».

« ...; Επομένως πόσο μεγαλύτερη ουράνια δόξα θ' απολαύση εκείνος, που υπομένει, όχι μόνο μικρές, αλλά και μεγάλες θλίψεις!»

«Λέγει ο Προφήτης Δαβίδ: «Εμνήσθην του Θεού και ευφράνθην» (Ψαλμ. 76,4). Η χαρά δεν βρίσκεται, ούτε στο φαγητό, ούτε στο γέλιο, ούτε και στα άλλα, που νομίζει ο κόσμος. Η χαρά βρίσκεται μόνο στην ενθύμηση του Θεού! Όταν έχης την εσωτερική γαλήνη, που χαρίζει του Θεού η ενθύμηση, τότε νοιώθεις ευτυχισμένος».

«.. με τον ένα λογισμό, τον καλό, εκδιώκεται και εκβάλλεται ο άλλος λογισμός, ο κακός». (ωραίο πρόσωπο.. κομμάτι άσχημη σάρκα στον τάφο).

«Η φιληδονία και η φιλοσαρκία ψυχραίνει και εξαφανίζει την αγάπη στον Θεό».

«Η νηστεία και η εγκράτεια στα φαγητά είναι στοιχείο μετανοίας. Να τρώμε όσο χρειάζεται, για να ζούμε, για ν' αντέχουμε στις εργασίες μας. Να αποστρεφώμαστε τα εξεζητημένα φαγητά. Εξ άλλου αυτοί, που τρώνε τέτοια φαγητά, αρρωστούν ευκολώτερα και πεθαίνουν γρηγορώτερα».

«Όποιος δεν μπορεί να δαμάση τη γαστριμαργία, αυτός υποδουλώνεται κατά συνέπεια και σε πολλά άλλα πάθη».

(Σκανδαλίζει η μυρωδιά φαγητών ...; δυσωδία αποχωρητηρίου..κατάληξη).

Ο μακαριστός ηγούμενος της Μονής μας Βαρνάβας συνήθιζε να λέη: «Η υπακοή είναι ζωή και η παρακοή είναι θάνατος».

«Όπως υπάρχει η καλή σιωπή, υπάρχει και η κακή. Όπως υπάρχει η καλή ομιλία, υπάρχει και η κακή. Καλή σιωπή είναι η ταπεινή, η εσωτερική, αυτή, που συνοδεύεται με προσευχή, και γεμίζει την ψυχή με χαρά. Κακή σιωπή είναι εκείνη, που την συνοδεύει η δειλία, η εσωτερική κατάκριση, η ολιγοπιστία, η θλίψη, η απόγνωση. Καλή ομιλία είναι εκείνη, που λέγει τα σωστά και αναγκαία. Κακή ομιλία είναι η αργολογία, η ευτραπελία, η κολακεία, η υποκρισία, ο θυμός, η οργή, η αισχρολογία, η κατάκριση, η συκοφαντία και όλα τα παρόμοια. Πρέπει λοιπόν να αποκτήσουμε «νούν Χριστού» (Α' Κορ. 2,16), ώστε να μπορούμε να διακρίνουμε πότε θα πρέπει να μιλήσουμε και πότε θα πρέπει να σιωπήσουμε».

«Να γνωρίζης για ποιό σκοπό σιωπάς. Άν π.χ. με τη γλώσσα σιωπάς και με τον λογισμό σου κατακρίνης, δεν σε ωφελεί μια τέτοια σιωπή. Ούτε πάλιν ωφελεί να σιωπάς και στην καρδία σου να βασιλεύη μελαγχολία και απόγνωση».

«Έχεις στενοχώρια; Πάρε κι άνοιξε ένα βιβλίο πνευματικό. Να βρής εκείνο, που αρμόζει στην περίπτωσή σου και να διαβάσης. Λέγεις πως δεν μπορείς να περιοριστής στο σπίτι; Πάρε τότε το βιβλίο και βγές έξω στο Ύπαιθρο. Κάθισε κάπου και διάβασε. Και να 'χης την αίσθηση ότι νοερώς σε παρακολουθεί ο Άγιος, του οποίου διαβάζεις, είτε τον βίο, είτε τις διδαχές».

«Για τούτο γράφτηκαν οι βίοι των Αγίων: Για να τους μελετούμε, και να μας εμπνέουν. Για να μαθαίνουμε πως ζούσαν οι Άγιοι, τι μας συμβουλεύουν, και να πράττουμε κι εμείς ομοίως».

«Μόλις προσβάλη αισχρός λογισμός τον νού σου, αμέσως να ανοιγοκλείσης τα μάτια σου και να αρχίσης το «Κύριε ιησού Χριστέ, ελέησόν με τον αμαρτωλόν». Με τον τρόπο αυτό δεν αμαρτάνεις. Η προσβολή της αμαρτίας, που τη διώχνεις αμέσως, δεν είναι αμαρτία. Η αμαρτία αρχίζει από τη στιγμή, που θα δεχθής με εμπάθεια μέσα σου τον κακό λογισμό, και θα αρχίσης τις φιλήδονες φαντασιώσεις».

«Μη μολύνης το σώμα σου με πράξεις αισχρές και την ψυχή σου με λογισμούς πονηρούς, και τότε έρχεται σ' εσένα η ειρήνη του θεού. Τότε θα καταλάβης ότι μέσα στην ψυχή σου κατοικεί ο ίδιος ο Θεός».

«Το άν κάποιος λογισμός σου είναι καλός ή κακός, μη το κρίνης από μόνος σου. Να παίρνης τη γνώμη του πνευματικού σου. Κι άν ο Πνευματικός σου βρίσκεται εκείνη την κρίσιμη στιγμή μακριά, να ζητήσης τη γνώμη κάποιου πνευματικού και έμπιστου αδελφού σου. Και ταυτόχρονα να παρακαλής τον Θεό να σε φωτίση και να σε πληροφορήση για την ορθότητα ή όχι της κρίσεως σου. Εγώ όταν βρεθώ σε αδιέξοδο, και δεν έχω την δυνατότητα να εμπιστευθώ εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή κάπου το πρόβλημά μου, τότε σταματώ και λέω: «Θεέ μου, κάμε όπως ξέρεις!» Και δεν ενεργώ, μέχρις ότου με πληροφορήση ο Θεός μέσα στην καρδία μου».

«Η φυγή δεν λύνει πάντα το πρόβλημα των θλίψεων. Διότι, όπου και να πάς, θα βρής τά ίδια ή παρόμοια. Προσπάθησε να λύσης το πρόβλημα μέσα σου, και μη αναζητής λύσεις απ' έξω».

«Κι όταν ακόμη όλοι στον κόσμο σε εγκαταλείψουν, και δεν έχης πού να σταθής και που να ακουμπήσης, και πάλιν μη απελπισθής! Να λές με πίστη: «Ζή Κύριος, γι' αυτό και δεν μπορώ να απελπισθώ!».»

« ...;Οι αιτίες της απόγνωσης και της απελπισίας να φύγουν με την ενθύμηση της Αναστάσεως του Κυρίου μας, που έφερε και τη δική μας ανάσταση από τις πτώσεις και αμαρτίες και που μας χάρισε την προσδοκία της αναστάσεως των νεκρών και της αιωνίου απολαύσεως».

«Η κενοδοξία γεννά την υπερηφάνεια. Υπάρχουν δύο είδη κενοδοξίας: Η μία, η λεγόμενη κοσμική, και η άλλη, η λεγόμενη μοναχική κενοδοξία. Η κοσμική κενοδοξία συνιστάται στο να φαντάζεται και να καυχάται ο άνθρωπος για τα πλούτη του, την ομορφιά του, τη δύναμή του, τις γνώσεις του, τις υψηλές του γνωριμίες, και να θέλη να τον επαινούν οι άνθρωποι γι' αυτά. Η δε μοναχική κενοδοξία συνιστάται στο να καυχάται εσωτερικά ο άνθρωπος ότι νηστεύει, αγρυπνεί, προσεύχεται για τους άλλους κλπ».

«Να μην κρίνουμε τους άλλους. Διότι το να κρίνουμε σημαίνει ότι έχουμε υπερηφάνεια, και να αναλαμβάνουμε εμείς την Κρίση, που δεν είναι δική μας, αλλά του Θεού υπόθεση. Όταν κατακρίνουμε, σφετεριζόμαστε την εξουσία του Θεού».

«Μου έγραψες ότι νυστάζεις μέσα στην εκκλησία. Άν πηγαίνεις στην Ακολουθία, και δεν στέκεσαι ευθυτενής επάνω στο στασίδι, αλλά γέρνης το κεφάλι σου πότε δεξιά και πότε αριστερά, και στηρίζεσαι άλλοτε στο ένα πόδι και άλλοτε στο άλλο, τότε πρόκειται πράγματι περί ακηδίας. Όταν παρακολουθής την Ακολουθία στην εκκλησία, να στέκεσαι ευθυτενής, σαν τον στρατιώτη στην παράταξη. Θα σε βοηθήση να διώξης την απροθυμία το να κοιτάς προσεκτικά μια Εικόνα στο εικονοστάσι, είτε του Χριστού, είτε της Παναγίας. Να την κοιτάς συνέχεια συνέχεια, και τίποτε να μην σκέπτεσαι. Να διώχνης από τον νου σου κάθε φαντασία, και να αρχίσης να επαναλαμβάνης με επιμονή το «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με».

« ...; η ακηδία φεύγει με την εργασία και την προσευχή ...;.».

«Πολλοί εγκαταλείπουν τον Πνευματικό τους και προστρέχουν σε άλλο, ο οποίος όπως λέγουν, τους «αναπαύει» καλύτερα. Χρειάζεται όμως πολλή προσοχή στο θέμα αυτό, διότι όπως δυστυχώς υπάρχει «καλή ανάπαυση», υπάρχει και «κακή ανάπαυση». Άν κάποιος Πνευματικός εξασθενίζη στη συνείδηση του εξομολογουμένου τη σοβαρότητα κάποιων πτώσεων του ή του επιτρέπει να κοινωνή των Αχράντων Μυστηρίων, παρ' ότι πέφτει σε σοβαρά αμαρτήματα, τέτοιου είδους «ανάπαυση καταποντίζει, όχι μόνο τον εξομολογούμενο, αλλά και τον Πνευματικό».

«Μη νομίζετε ότι είστε μόνοι στον αγώνα σας. Ο Γέροντας σας βρίσκεται δίπλα σας, μαζί σας».

«Όταν οι σύζυγοι δεν αφήνουν τον Θεό να αποφασίζει για τον αριθμό των παιδιών, αλλά εφαρμόζουν διάφορα αμαρτωλά εφευρήματα, για να αποφεύγουν τα παιδιά, η πείρα διδάσκει ότι υπάρχουν δυσάρεστες επιπτώσεις και στην παρούσα ζωή. Όταν οι γονείς μένουν σκόπιμα (και όχι γιατί ο Θεός έτσι το θέλησε) στο ένα παιδί, αυτό συνήθως γίνεται ιδιαίτερα εγωϊστικό και απαιτητικό, γιατί οι γονείς του τού κάνουν όλα τα θελήματα και καταντούν σκλάβοι του. Στην περίπτωση δε, που οι γονείς μένουν σκόπιμα στα δύο παιδιά, τότε συνήθως τα παιδιά ζηλεύουν αφάνταστα το ένα το άλλο. Στα τρία παιδιά αρχίζει να καλλιεργείται μεταξύ τους η αγάπη και η αλληλοβοήθεια. Κι όσο το ανδρόγυνο αφήνει τον Θεό να αποφασίζη για τον αριθμό των παιδιών, τόσο περισσότερο αυξάνεται και η ευλογία Του στο σπίτι εκείνο!»

«Ο Μοναχισμός είναι η σπουδαιότερη και τελειότερη παράταξη στο σώμα της Εκκλησίας».

«Δεν χαίρεται με τίποτε άλλο περισσότερο ο σατανάς, όσο με το να πείση τον Μοναχό να κάνη το θέλημά του, να ενεργή κατά τη σκέψη του. Άν σε κατάφερε ο πειρασμός, και δεν ερωτάς τον Γέροντά σου, για να λάβης τη γνώμη του άν τα έργα σου και οι σκέψεις σου είναι κατά Θεόν, τότε σίγουρα ο διάβολος χαίρεται πολύ».

«..Τους δε κανόνες, που παραλείπουμε, τους χρεωστούμε. Όποτε έχουμε καιρό, να συμπληρώνουμε τυχόν κανόνα, που παραλείψαμε. Όχι όμως να αφήνουμε το διακόνημά μας ατελείωτο και αφρόντιστο, συμπληρώνοντας τον κανόνα μας».

«Άν και καθημερινά επιτελούμε τη Θεία Λειτουργία, θα πρέπει όμως κάθε φορά να νοιώθουμε σαν νά' ναι η πρώτη φορά! Δεν θα υπάρχη οποιαδήποτε ανία ή εθισμός. Τότε νέα μυστήρια και νέες εμπειρίες αποκαλύπτει ο Θεός κάθε φορά, που τελείται η Θεία Λειτουργία!» (Ιερείς)

«Η λύπη, που γεννά χαρά, είναι από τον Θεό. Η λύπη, που γεννά μελαγχολία και απόγνωση, είναι του σατανά. Κι όταν ο σατανάς σου φέρνη εκείνη τη λύπη της απόγνωσης, να φροντίζης να ψάλλης, να προσεύχεσαι, να τη διώχνης».

«Λές ότι προσευχήθηκες και δεν εισακούστηκες. Μα πώς προσευχήθηκες; Επέμεινες στην προσευχή; Ζεστάθηκε η καρδία σου; Ήλθε κατάνυξη; Πρέπει να προσευχώμαστε όχι επιπόλαια, αλλά κατανυκτικά, γαι να εισακουσθούμε».

«Άν η προσευχή δεν καταλαμβάνει το κύριο μέρος της ζωής μας, ο πνευματικός μας θάνατος είναι βέβαιος».

«Ψυχρή προσευχή σημαίνει υπερηφάνεια».

«Δεν είναι δυνατόν να γίνη καθαρή προσευχή, άν ο άνθρωπος είναι κυριευμένος από σαρκικά πάθη κι άν μέσα του έχη μνησικακία εναντίον οποιουδήποτε».

« Ο Θεός απαντά στην προσευχή μας με πολλούς τρόπους . Κάποτε απαντά και με γεγονότα, που τα νομίζουμε συμπτώσεις, ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι συμπτώσεις, αλλά έργο της θείας Του Πρόνοιας. Απαντά άλλες φορές και με μιά αναπάντεχη έκβαση των γεγονότων. Απαντά ακόμα και με τη σιωπή Του, αν τούτο είναι το συμφέρον στην ψυχή μας ».

«Και μόνη η αναφορά στην προσευχή μας του Παναγίου Ονόματος του Θεού, της Υπεραγίας Θεοτόκου, των Μαρτύρων, των οσίων και των Αγίων προξενεί σε μας μεγάλη χαρά, απερίγραπτη παρηγορία, ειρήνη στην καρδία».

«Στα έργα μας, στα λόγια μας, στους λογισμούς μας να φαίνεται η πίστη μας».

«Σε τι μπορούν να μας βλάψουν οι άνθρωποι, όταν μας αγαπά ο Θεός και προνοεί για μάς;»

«Ο αθεόφοβος καταντά παίγνιο των δαιμόνων. Κυλίεται στα πάθη του και κατρακυλά σε κάθε είδους κακία. Θα φοβηθή όμως τον Θεό την ώρα της Κρίσεως! Αλλά τότε δυστυχώς θά' ναι πια πολύ αργά».

« Όσο περισσότερο αγωνίζεσαι να αγαπάς τον Θεό, τόσο περισσότερο Αυτός σου αποκαλύπτεται !»

« Αυτός, που αγαπά τον πλησίον του με την αληθινή, τη σύμφωνη με το θέλημα του Θεού αγάπη, νοιώθει μέσα του απέραντη ειρήνη και χαρά . Αυτός, που «αγαπά» με την ψεύτικη, την επιφανειακή, την υποκριτική, τη σαρκική, τη φιλήδονη «αγάπη», νοιώθει μέσα του σύγχιση και ταραχή».

«Η αληθινή αγάπη είναι συνυφασμένη με πνεύμα ταπείνωσης, θυσίας και προσφοράς. Αυτός, που αγαπά σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, θυσιάζει τις επιθυμίες του και την ανάπαυσή του χάριν αυτού που αγαπά. Η αγάπη, που δεν είναι σύμφωνη με το θέλημα του Θεού, συνδέεται με πνεύμα εγωϊσμού. Και αυτός που έχει τέτοια «αγάπη». Αντί να θυσιάζεται για τον άλλο, όλο ζητά να θυσιάζεται ο άλλος γι' αυτόν».

«Η αγάπη προς τον πλησίον μας δεν πρέπει να μένη μόνο στα λόγια, αλλά κυρίως να προχωρά στα έργα. Η αληθινή αγάπη φωτίζει με υπερφυσικό φως το πρόσωπο αυτού, ο οποίος αγαπά. Το πρόσωπο εκείνου, ο οποίος μισεί, είναι συνωφρυωμένο και συννεφιασμένο, μέχρι και σκοτεινό».

Στιχουργήματα

Όταν σου έλθουν δάκρυα, θάρσει και μη φοβάσαι,

είναι το δώρον του Θεού. φαίνεται, αγαπά σε.

Άν έχης την υπομονήν και 'ς τον χριστόν την πίστη,

ο πειρασμός εχάθηκε τελείως ηφανίσθη.

Δός μου, Χριστέ, ταπείνωσιν, τον νούν μου ν' ανυψώνω

Εκεί ψηλά 'ς τον ουρανόν. ποτέ να μή θυμώνω ...;

Ταπείνωσις, ταπείνωσις, ειρήνη και αγάπη,

Καρδία νά ' ναι καθαρά, όλο χαράν γεμάτη.