Η αισθητή ευλάβεια και η ψυχρότητα και ξηρασία της ευλάβειας αυτής

Η αισθητική ευλάβεια, δηλαδή το να αισθάνεσαι εσωτερικά τον εαυτό σου, αδελφέ, ότι είναι πρόθυμος στα θεία, ότι έχει αγάπη, ότι έχει κατάνυξι και ευλάβεια, αυτό προέρχεται άλλοτε από την φύσι και άλλοτε από τον διάβολο και άλλοτε από την χάρι. Από τους καρπούς της μπορείς να καταλάβης από που προέρχεται. Γιατί αν δεν ακολουθήση η βελτίωσι της ζωής σου, μπορείς να υποψιάζεσαι μήπως προέρχεται από τον διάβολο ή από την φύσι και τόσο περισότερο, όσο η ευλάβεια αυτή ακολουθείται από όρεξι, γλυκύτητα και εξάρτησι (προσκόλλημα) και από κάποια φαντασία (ιδέα) για τον εαυτό σου. Όταν λοιπόν αντιληφθής Πως αισθάνεται ο νους σου κάποια γλυκύτητα από πνευματικές γεύσεις, μη κάθεσαι να σκέπτεσαι από ποιό μέρος σου έρχονται, ούτε να στηρίζεσαι σ αυτές, ούτε ν αφήνης τον νού σου να βγαίνη από την ταπεινή γνώσι του εαυτού σου, αλλά με περισσότερη φροντίδα και με περισσότερο μίσος του εαυτού σου φρόντισε να κρατάς ελεύθερη την καρδιά σου από κάθε προσκόλλησι και από πνευματική ακόμη. Και να επιθυμής μόνο τον Θεό και ό,τι του αρέσει.

Παρόμοια και η ψυχρότητα και η ξηρασία της ευλάβειας προέρχεται από τις τρεις αιτίες που είπαμε προηγουμένως: Από τον διάβολο, για να εμποδίζη τον νού και να τον κατευθύνη από τα πνευματικά έργα σε έργα ματαιότητος και ηδονές του κόσμου. Από εμάς, από τις επιθυμίες μας και τις εξαρτήσεις που έχουμε από τα γήινα πράγματα και από την αδιαφορία μας, και από την χάρι για τα εξής αίτια: δηλαδή ή για να μας κάνη αυτή να μάθουμε να είμαστε πιο επιμελείς και να εγκαταλείψουμε κάθε προσκόλλημα και ασχολία που δεν είναι του Θεού, ούτε τελειώνει στον Θεό ή για να γνωρίσουμε στην πράξι ότι κάθε μας καλό προέρχεται από αυτόν μόνον ή για να τιμώμεν στο εξής περισσότερο τα χαρίσματά του και να είμαστε περισσότερο ταπεινοί και να προσέχουμε να τα φυλάττουμε, ή για να ενωνώμαστε ακόμη πιο δυνατά με την θεϊκή του μεγαλειότητα με την ολοκληρωτική απάρνησι του εαυτού μας, ακόμη και σε αυτές τις πνευματικές τρυφές, ώστε να μη χωρίσουμε στα δυό την καρδιά μας έχοντας την προσκολημμένη σε αυτές, διότι την θέλει ο Θεός όλη δική του ή και διότι και ο ίδιος χαίρεται να μας βλέπη να πολεμούμε με όλες μας τις δυνάμεις χρησιμοποιώντας και αυτήν την ίδια την χάρι του.

Λοιπόν, αν καταλάβης ότι είσαι ψυχρός και ξηρός και δεν έχεις την ευλάβεια και την αγάπη και την κατάνυξι που πρέπει στα θεία, εξέτασε τον εαυτό σου και δές για ποιό σου ελάττωμα σου αφαιρέθηκε η παρόμοια ευλάβεια, και πολέμησε εναντίον εκείνου όχι για να δεχθής πάλι την αίσθησι της χάριτος, αλλά για να αφαιρέσης από τον εαυτό σου εκείνο που δεν αρέσει στον Θεό. Αν όμως δεν βρής την αιτία και το ελάττωμα, η αισθητή σου ευλάβεια, ας είναι η αληθινή ευλάβεια, δηλαδή η πρόθυμη υποταγή στο θέλημα του Θεού. Γι αυτό φρόντισε να μην εγκαταλείψης για κανένα λόγο τα πνευματικά σου γυμνάσματα, αλλά να τα ακολουθής με όλη σου την δύναμι, κι αν σου φαίνωνται χωρίς καρπό και χωρίς όφελος πίνοντας με την θέλησί σου το ποτήριο της πικρίας, το οποίο σου δίνει με την ψυχρότητα της ευλάβειας και την στέρησι της πνευματικής γλυκύτητας το αγαπητό θέλημα του Θεού.

Και μη θέλης να ακολουθής τον Ιησού μόνον όταν πηγαίνη στο όρος το Θαβώριο, αλλά να τον ακολουθής και όταν πηγαίνη στο όρος του Γολγοθά. Δηλαδή μη θέλης μόνο να αισθάνεσαι μέσα σου το θεϊκό φως και τις πνευματικές χαρές και γλυκύτητες, αλλά να θέλης και τους σκοτισμούς και τις λύπες και τις στενοχώριες και τα πικρά φάρμακα που γεύεται η ψυχή από τους πειρασμούς των δαιμόνων, εσωτερικούς και εξωτερικούς. Και αν καμμιά φορά η παρόμοια ψυχρότητα και ξηρασία συνοδεύεται από τόσες πολλές σκοτώσεις του νού, ώστε να μη γνωρίζης ούτε τι να κάνης, ούτε που να ρίξης το βλέμμα σου · παρ όλα αυτά μη φοβηθής, αλλά να παραμείνης σταθερός στον σταυρό, μακρυά από κάθε κοσμική ηδονή, την οποία μπορεί να σου προσφέρη ο κόσμος ή τα κτίσματα. Να κρύβης ακόμη και το πάθος σου αυτό από κάθε πρόσωπο και φανέρωσε το μόνο στον πνευματικό σου πατέρα: αλλά και σ αυτόν να το φανερώσης όχι για να ελευθερωθής από την δοκιμασία, αλλά για να σου ερμηνεύση τον τρόπο για να μπορέσης να την υποφέρης όπως αρέσει στον Θεό .

Ακόμη τις προσευχές, τις θείες μεταλήψεις και τα άλλα σου γυμνάσματα και τους αγώνες να μην τα μεταχειρίζεσαι για τις θεϊκές γλυκύτητες και για να κατεβαίνης από το σταυρό και για την εκκοπή του θελήματός σου: αλλά για να παίρνης δύναμι και να μπορής να ανυψώνης το σταυρό για μεγαλύτερη δόξα του Εσταυρωμένου, όντας ευχαριστημένος σε ό,τι θέλει αυτός. Και όταν καμιά φορά από την σύγχυσι του νού σου δεν μπορής να προσεύχεσαι και να μελετάς όπως συνηθίζεις, μελέτα με τον καλύτερο τρόπο που μπορείς, και εκείνο που δεν μπορείς να το κάνης με το νού, προσπάθησε να το κάνης με την θέλησί σου και με τα λόγια, μιλώντας με τον εαυτό σου και με τον Θεό, και θα ιδής θαυμάσια αποτελέσματα και θα πάρη η καρδιά σου κουράγιο και δύναμι.

Λοιπόν στον καιρό του σκοτασμού του νού σου μπορείς να λες: «Ψυχή μου, γιατί λυπάσαι και με αναστατώνεις; Έλπισε στον Θεό: πάλι θα υμνήσω τον Σωτήρα της υπάρξεώς μου και Θεό μου» (Ψαλμ. 42,6). Και πάλι: «Γιατί Κύριε στέκεσαι από μακρυά; Απουσιάζεις στους δύσκολους καιρούς και στις θλίψεις;» (Ψαλμ. 9,2). «Μη με εγκαταλίπης ο Κύριος και ο Θεός μου, μην απομακρύνεσαι από εμένα» (Ψαλμ. 37,22). Και θυμούμενος την ιερή διδασκαλία που ενέπνευσε ο Θεός των θλίψεων στη Σάρρα, την αγαπημένη γυναίκα του Τωβίτ, να την μεταχειρισθής και συ και να λες με δυνατή φωνή: «Αυτό θα συμβή σε όποιον σε λατρεύει: η ζωή αυτή, αν είναι για δοκιμασία, θα στεφανωθή αυτός που υπομένει: εάν βρίσκεται σε θλίψι, θα ελευθερωθή από την θλίψι. Κι αν πρόκειται να καταστραφή (εν διαφθορά έσται), δεν μπορεί αυτό να γίνη χωρίς το έλεός σου, διότι δεν χαίρεσαι για την καταστροφή μας, διότι μετά την θαλασσοταραχή προκαλείς γαλήνη, και μετά από τους θρήνους και τους κλαυθμούς, σκορπίζεις την χαρά. Ο Θεός του Ισραήλ, ας είναι το όνομά σου ευλογημένο στους αιώνες των αιώνων» (Τωβίτ).

Ακόμη να θυμηθής το Χριστό που όταν βρισκόταν στον κήπο και στο σταυρό για μεγαλύτερη δοκιμασία, κατά το αισθητό μέρος ήταν εγκαταλειμμένος από τον Ουράνιο Πατέρα του. Έτσι και συ με την ενθύμησι αυτή υποφέροντας το σταυρό, θα πής με όλη σου την καρδιά: «Κύριε, ας μη γίνη το δικό μου θέλημα, αλλά το δικό σου» (Ματθ. 26,39). Και ενεργώντας έτσι η υπομονή σου και η προσευχή σου θα ανυψώσουν τις φλόγες της θυσίας της καρδιάς σου και θα φθάσουν μέχρι τον θρόνο του Θεού, και θα παραμείνης πραγματικά ευλαβής, διότι η αληθινή ευλάβεια είναι μία ζωντανή προθυμία της θελήσεως και μία σταθερή αγάπη να ακολουθή κανείς το Χριστό με το σταυρό στους ώμους σε κάθε δρόμο που ο ίδιος μας προσκαλεί προς τον εαυτό του, και το να θέλουμε τον Θεό για τον ίδιο τον Θεό, δηλαδή, γιατί έτσι θέλει ο Θεός. Γι αυτό αν ήθελαν οι άνθρωποι να μετρούν την προκοπή τους από την αληθινή αυτήν ευλάβεια και όχι από αυτήν που φαίνεται με τις αισθήσεις, δηλαδή από το να αισθάνωνται μόνο στην καρδιά τους την πνευματική γλυκύτητα της χάριτος, δεν θα έπεφταν στην πλάνη ούτε από τον εαυτό τους ούτε από τον διάβολο ούτε θα θλίβονταν χωρίς ωφέλεια. Μάλιστα θα ευχαριστούσαν τον Θεό για ένα τέτοιο καλό που τους κάνει και θα πρόσεχαν στο εξής να εργάζωνται με μεγαλύτερο ζήλο στην θεϊκή μεγαλειότητα που κυβερνά το σύμπαν και επιτρέπει τα παρόμοια πολλές φορές, για δική του δόξα και δική μας ωφέλεια.

Γι αυτό πλανώνται μερικοί που με φόβο και φρόνησι αποφεύγουν βέβαια τις αφορμές των αμαρτιών, όταν όμως ενοχλούνται πότε από φρικτούς και άσχημους λογισμούς, πότε πάλι από όνειρα φοβερά και αισχρά, συγχύζονται και δειλιάζουν και νομίζουν ότι εγκαταλείφθηκαν από τον Θεό και έτσι απομακρύνθηκαν εντελώς από τον Θεό. Και έτσι μένουν πολύ μαραμένοι και σχεδόν κοντεύουν να απελπισθούν, και εγκαταλείποντας κάθε καλή άσκησι των αρετών επιστρέφουν στην Αίγυπτο των παθών και δεν αντιλαμβάνονται καλά την χάρι που τους κάνει ο Θεός, αφήνοντάς τους να ενοχλούνται από τα πνεύματα αυτά του πειρασμού, για να καταλάβουν την ταπείνωσί τους και να τον πλησιάσουν ως ασθενείς και ως άνθρωποι που έχουν ανάγκη από βοήθεια. Γι αυτό αχάριστα παραπονούνται για εκείνο για το οποίο θα έπρεπε να ευχαριστούν την αμέτρητη αγαθότητά Του.

Όταν λοιπόν συμβαίνουν παρόμοια, εσύ εκείνο που έχεις να κάνης είναι το εξής: να σκεφθής καλά και να συλλογισθής την διεστραμμένη σου κλίσι, την οποία ο Θεός θέλει να γνωρίσης ποιά είναι για το δικό σου καλό: να γνωρίσης ότι είσαι έτοιμος να πέφτης σε οποιοδήποτε μεγάλο κακό και ότι χωρίς την βοήθεια του Θεού, θα είχες πάθει την μεγαλύτερη καταστροφή. Έπειτα να ελπίσης και να είσαι σίγουρος ότι ο Θεός είναι έτοιμος να σε βοηθήση, επειδή σε κάνει να βλέπης τον κίνδυνο και θέλει να σε ελκύση πιο κοντά του παρακινώντας σε να προσεύχεσαι και να τρέχης κοντά του. Και γι αυτό του οφείλεις να του αποδίδης ταπεινές ευχαριστίες. Και ας είσαι σίγουρος ότι οι παρόμοιοι πειρασμοί ή βλάσφημοι είναι ή πονηροί ή αισχροί λογισμοί που σε πειράζουν, καλύτερα εκδιώκονται με μία καρτερία υπομονετική και με μία επιδέξια αποστροφή και τέλεια καταφρόνησι, και όχι με μία αντίστασι επιδέξια και με αντιρρητικό πόλεμο.