Γ. Πορφύριος: ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΜΟΝΑΧΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ ~ ΕΩΣ ΕΣΧΑΤΟΥ ΤΗΣ ΓΗΣ

Μεγάλο πράγμα η μοναχική ζωή! Πολύ μεγάλο. Μεγάλη, υψηλή ζωή, θεία ζωή, ποιητική ζωή. … Αυτή τη ζωή τη λένε αγγελική και είναι αγγελική. Είναι όντως τέτοια.

Για να τη ζει όμως σωστά ο μοναχός πρέπει να έχει μοναχική συνείδηση. Κι αυτό θα το πετύχει με τη στροφή του εξ ολοκλήρου στον Θεό και στο σκοπό που έχει βάλει. Ζει με τη σιωπή, τη νοερά προσευχή, την άσκηση, την υπακοή. Πρέπει να αποθάνει για όλα, για να ζει εν Χριστώ.

Ο μοναχισμός δεν πρέπει να είναι φυγή αρνητική αλλά φυγή θείου έρωτος, θείας λατρείας.

Όλο το μυστήριο είναι η προσευχή το δόσιμο η αγάπη στον Χριστό. Η μοναχική ζωή είναι ζωή χαρισάμενη. Πρέπει να γλυκαθεί ο μοναχός στην προσευχή, να ελκυσθεί υπό της θείας χάριτος. Δεν μπορεί να σταθεί στο μοναχισμό, αν δεν γλυκαθεί στην προσευχή.

Αλλ’ αυτό που τον κρατά στο μοναστήρι μαζί με την προσευχή είναι και η εργασία και το εργόχειρο. Δεν είναι άλλο η δουλειά και άλλο η προσευχή. Η εργασία δεν εμποδίζει την προσευχή, αντίθετα την ενισχύει και την κάνει πιο καλή. Είναι θέμα αγάπης. Η εργασία μάλιστα είναι σαν να προσεύχεται κανείς, σαν να κάνει μετάνοιες. Η εργασία είναι ευλογία. Γι’ αυτό βλέπομε ότι τους μαθητές Του αλλά και τους προφήτες Του ο Χριστός τους καλούσε την ώρα που εργάζονταν επί παραδείγματι την ώρα που κάποιος ψάρευε ή έβοσκε τα πρόβατά του.

Ο ασκητής που πάει στην έρημο όλα τα θυσιάζει και την ανάπαυσή του αρκεί να επιτύχει τον τρόπο έτσι να αισθανθεί την χάρι του Θεού, να βρεθεί στη θαλπωρή του Χριστού στην αγκάλη του Χριστού· να ενωθεί να αισθανθεί τη συντροφιά με τον Θεό, την ένωση του με τον Θεό· να γίνει ένα με τους άλλους όπως η Αγία Τριάδα όπως τα τρία πρόσωπα της Αγίας Τριάδος που είναι ένα. Έτσι φεύγει απ’ τον κόσμο αυτόν όχι απελπισμένος. Κάθεται εκεί βασανίζεται, αλλά δεν φεύγει απελπισμένος. Φεύγει πολύ παρηγορημένος και με μεγάλη συντροφιά. Και συντροφιά του είναι όλη η φύση, και τα πουλιά και τα ζώα, αλλά και όλοι οι άγιοι, οι μάρτυρες και οι άγγελοι. Και κυρίως η συντροφιά του είναι η Παναγία μας με τον Υιό της.

Μπροστά στα μάτια του Θεού είναι το ίδιο ο έγγαμος και ο άγαμος, αρκεί να ζουν τις εντολές του Θεού, αρκεί να ζουν τη ζωή του Θεού. Η παρθενία η ακτημοσύνη η πτωχεία που είναι αρετές του μοναχού βρίσκονται μέσα στην καρδιά του ανθρώπου. Μπορεί να είναι κάποιος παρθένος κατά το σώμα και στην ψυχή να είναι σαν πόρνη διεφθαρμένη απ’ τις κακίες και τα πάθη. Μπορεί να έχεις πολυκατοικίες και μέσα σου να είσαι ελεύθερος απ’ την ύλη κι έτσι να ζεις ως ακτήμων. Μπορεί όμως να είσαι φτωχός και μέσα σου να είσαι μη ακτήμων. Δεν είναι η ποσότητα των αγαθών που κάνει τον άνθρωπο ακτήμονα ή όχι, αλλά η προσκόλληση της καρδιάς.

Ορισμένοι θέλουν να γίνουν μοναχοί από αντίδραση.

Σ’ ένα μοναστήρι μπορεί να υπάρχει σειρά αλλά η μοναχική ζωή να είναι ανύπαρκτη. Το μοναστήρι πάνω απ’ όλα θα πρέπει να βάλει την υπακοή και το επιτραχήλι. Εγώ κάθε φορά που εξομολογιόμουνα, μου ερχόταν μεγάλη χαρά κι έδινα πολύ τον εαυτό μου σε προσευχή. Όχι μόνο τότε αλλά και τώρα, όταν εξομολογηθώ, αισθάνομαι χαρά, ξαλαφρώνω αμέσως. Το έχω πάρει έτσι με πίστη αυτό το μυστήριο. Από κει να δίδονται όλες οι κατευθύνσεις. Όλα εν υπακοή, εν αγιασμώ.

Μεγάλο κι έξυπνο πράγμα η υπακοή. Είναι το μυστήριο της πνευματικής ζωής. Δεν μπορούμε να το καταλάβομε. Εγώ όμως με την χάρι του Κυρίου την έχω ζήσει. Ξέρω πόσο χαριτωμένο πράγμα είναι και πόσο τέλειο κι ανέμελο. Να υπακούεις στον Θεό, να δίδεσαι στη λατρεία του Θεού και να υπακούεις και στον Γέροντα! Η υπακοή είναι σπουδαία. Είναι μία μεγάλη αρετή είναι αυτή η ίδια η ταπείνωση. Υπακοή με χαρά μ’ ευχαρίστηση. Ας είναι και στραβά αυτά που ζητάει ο Γέροντας. Κι αυτή η υπακοή έχει μεγάλη αξία. Αυτή η υπακοή συγκινεί τον Θεό. «Εγώ τους εμέ φιλούντας αγαπώ, οι δε εμέ ζητούντες ευρήσουσι χάριν».

Με την υπακοή αλλάζεις σ’ όλα. Γίνεσαι γρήγορος, έξυπνος, πιο γερός, γίνεσαι σ’ όλα νέος. Μ’ αγάπησε ο Χριστός και μου έδωσε την χάρι να κάνω υπακοή. Κι εγώ ο ταπεινός λίγο την αισθάνθηκα και, ό,τι έχω, απ’ την υπακοή το έχω. Την υπακοή στους Γέροντές μου την αισθανόμουνα σαν παράδεισο. Και το ζητούσα κιόλας, ότι θα έπρεπε να μου είναι πιο αυστηροί. Δεν ήμουνα ευχαριστημένος. Τώρα, όμως, που μεγάλωσα, βλέπω ότι όντως ήταν πολύ αυστηροί. Τότε δεν το καταλάβαινα.

Η υπακοή και μάλιστα σε πνευματικό γέροντα είναι μεγάλο κεφάλαιο. Όταν ζείτε μαζί μ’ έναν άγιο, αγιοποιείσθε κι εσείς. Παίρνετε κάτι απ’ τις άγιες συνήθειές του, απ’ τα λόγια του, τη σιωπή του. Η προσευχή του σας επηρρεάζει. Ακόμη κι αν δεν μιλάτε γίνεται κάτι, μεταδίδεται χωρίς να το καταλάβετε και σ’ εσάς κάτι το άγιο, το θείο.

Ο Γέροντας παίζει πολύ σπουδαίο ρόλο στη ζωή μας. Ο Γέροντας είναι ποδηγέτης. Δεν είναι απλώς ένας άνθρωπος μορφωμένος που έγινε γέροντας, επειδή είναι θεολόγος και κατηρτισμένος γραμματικά. Να διακρίνομε τι είναι Γέροντας. Μπορεί ο Γέροντας να είναι αγράμματος, μπορεί να μην έχει πολλές γνώσεις, να μην έχει ευφράδεια λόγου, να μην έχει μελετήσει συγγράμματα, αλλά να είναι ανώτερος απ’ τον μορφωμένο, όταν έχει ζήσει ως υποτακτικός και έχει αποκτήσει την χάρι του Θεού. Αυτός ο Γέροντας μπορεί να ωφελήσει τους υποτακτικούς του πάρα πολύ αν του κάνουν υπακοή.

Όταν έχεις τον Γέροντα και τον ζεις, τον αγαπάεις τον Γέροντα. Κι όταν ο Γέροντας σ’ αγαπάει κι εκείνος κι είστε ομόψυχοι, τότε γίνεσθε ένα. … Εκεί είναι ο Χριστός. Σ’ αυτή την κατάσταση δεν υπάρχουν αποστάσεις. Όπου κι αν βρισκόμαστε είμαστε ενωμένοι εν Χριστώ και προσευχόμαστε κι έτσι η χάρις του Θεού μας επισκέπτεται και μας τονώνει διαρκώς. Έτσι ζούμε την ενότητα στην Εκκλησία. Έχομε το αίσθημα του «ενός» δηλαδή ότι είμαστε ένα.

Είναι λοιπόν μεγάλη αρετή μεγάλο προσόν η υπακοή σε γέροντα. Είναι το παν. Πρέπει να έχεις περάσει από υπακοή για να είσαι πλήρης, ώστε ν’ αντιμετωπίσεις τις δυσκολίες των ανθρώπων. Αν δεν έχεις ταπείνωση, δεν έχεις υπακοή, δεν έχεις την χάρι του Θεού. Αν δεν περάσεις από ταπείνωση και άρα από την υπακοή, την παθαίνεις πολύ άσχημα. Η έλλειψη υπακοής οφείλεται στον εγωισμό και τη φιλαυτία. Μεγάλο πράγμα η ταπείνωση! Ο εγωισμός η υπερηφάνεια, εγέννησαν την παρακοή κι εφύγαμε απ’ τον Παράδεισο. Ποτέ ένας εγωιστής δεν μπορεί να κάνει υπακοή. Θέλει πάντα να εξετάζει αυτό που του λένε, αν είναι καλό ή όχι αν είναι έτσι ή αλλιώς, κι ανάλογα το κάνει. Ή το κάνει μεν, αλλά με αντιρρήσεις και αντιλογίες νομίζοντας ότι μ’ αυτή τη στάση δείχνει την ελευθερία του. Όμως στην υπακοή βρίσκει ο άνθρωπος την ελευθερία την αληθινή ενώ δουλεία είναι αυτή που τον αναγκάζει να μην υπακούει. Όταν υπακούει, εντάσσεται πια στην ελευθερία των τέκτων του Θεού.

Καμία άλλη ηδονή δεν είναι πιο πάνω από εκείνη που δίδει η ένωση με τον Θεό. Είναι η ηδονή η πάντα νουν υπερέχουσα. Είναι η ηδονή των δοσμένων στον Θεό. Γίνονται όλα αυτά με τη θεία βοήθεια. Άμα ενεργεί η χάρις, τα πράγματα είναι υπέρ την φύσιν.

Να εντρυφάτε στις Γραφές. Ν’ αγαπήσετε τη μελέτη. Εγώ όσο ακούω το Ψαλτήρι και τους κανόνες τόσο δεν τα χορταίνω. Είναι τόσο πραγματικά κι ελκυστικά που δεν έχουν χορτασμό. Να διαβάζετε καθαρά μία μία τις λέξεις. Να τις λέτε και να τις ακούτε κιόλας αυτό πολύ βοηθάει. Κι όπου βλέπετε και υπάρχει πολλή ουσία, να το ξαναδιαβάζετε, για να το καταλάβετε καλύτερα. Επανέρχεται τότε η ψυχή στη αρχική της λαμπρότητα, στην αρχέγονη κατάσταση, στο αρχαίον κάλλος.

Όπως βλέπετε, χωρίς πόλεμο και χωρίς αγώνες αιματηρούς αγιαζόμαστε. Ευφραίνεται η ψυχούλα μας, ηδύνεται η ακοή μας ακούοντας τα τροπάρια και κάτι γίνεται μέσα μας. Αυτή η ευχαρίστηση φέρνει θείο ενθουσιασμό και η ψυχή μας γίνεται άξια να δεχθεί την χάρι του Θεού και την αγιάζει ο ίδιος ο Θεός. Εμείς χωρίς τη θεία χάρι όσες προσπάθειες και να κάνομε, δεν μπορούμε ν’ αγιασθούμε. Ενώ με τη μελέτη των θείων λόγων, μπορούμε απλά, χωρίς πολύ κόπο να γίνομε άγιοι.

Παλαιά στο Άγιον Όρος δεν άφηναν να διαβάζεις την Φιλοκαλία και τα’ άλλα ασκητικά· μόνο Αγία Γραφή και βίους αγίων. Μη με παρεξηγείτε που σας το λέω. Αυτά τα }346} πράγματα πρέπει να έχετε και πνευματικό που να τα έχει ζήσει για να τα διαβάζετε, αλλιώτικα ενδέχεται να μπερδευθείτε. Κι αυτό γιατί πρέπει να συνοδεύονται από υπακοή. Χωρίς υπακοή, παθαίνεις κακό. Τα βιβλία αυτά γράφουν πολύ υψηλά πράγματα, θείες ελλάμψεις που μπορεί να τα εκμεταλλευθεί το κακό πνεύμα χωρίς υπακοή στον Γέροντα. Αλλά υπακοή καθαρή όχι εγωιστική ούτε μόνο για να ευχαριστήσεις τον Γέροντα, αλλά απλή, χωρίς ιδιοτέλεια (ΜΗ ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΠΑΤΕΡΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ).

Διαβάστε το Ευαγγέλιο, την Παλαιά Διαθήκη. Είναι πλούτος αφού εκεί στηρίχθηκαν όλοι τους. Είναι η πηγή είναι η βάσις. Ποτέ δεν χορταίνεται. Ασφαλώς θα νιώσετε κι εσείς τα λόγια του Ψαλμωδού: «τα λόγιά Σου υπέρ μέλι τω στόματί μου». Δεν λέγει «σαν μέλι» αλλά «υπέρ μέλι τω στόματί μου», για να δείξει την εξαιρετικά μεγάλη γλυκύτητα που έχουν τα λόγια του Θεού.

Ό,τι κάνεις αγγάρια και κλωτσάει η ψυχή σου μέσα σου, βλάπτεσαι. Το έχω πει πολλές φορές αυτό. Έχω δει και μοναχούς κι ανθρώπους κάθε ηλικίας να φεύγουν εντελώς απ’ την Εκκλησία κι απ’ τον Θεό, μην αντέχοντας την εσωτερική πίεση αλλά και την πίεση από άλλα πρόσωπα. Απ’ την πίεση, όχι μόνον αντιδρά κανείς εναντίον της Εκκλησίας, αλλά δεν τη θέλει καν. Δεν το επηρεάζει θετικά. Δεν καρπούται. … όλα γίνονται αλλά όταν δίνονται τυπικά, βλάπτουν δεν ωφελούν.

Με άλλο τρόπο να πάεις στην εκκλησία, όχι με σφιξίματα και με σπρωξίματα κ.λπ. αλλά με ευχαρίστηση. Για να γίνει αυτό πρέπει να προσέχεις και ν’ απολαμβάνεις και να χαίρεσαι τις ακολουθίες τα τροπάρια τα αναγνώσματα τις ευχές. Να προσέχεις την κάθε λέξη να παρακολουθείς τα νοήματα.

Οι ακολουθίες είναι μεγάλη υπόθεση. Οι ακολουθίες είναι το παν. Το έχω ζήσει αυτό. Αρκεί πάντα να γίνονται με έρωτα, με ενδιαφέρον, με ακραιφνή λατρευτική διάθεση προς τον Χριστό. Όχι αγγάρια και μηχανικά. Θέλει έρωτα, θείο ενθουσιασμό. Αν δεν αισθανόμαστε έτσι, δεν έχουνε αξία. Όχι μόνο δεν έχουνε αξία, αλλά κάνουνε και κακό. Θα μου πείτε, «τότε να μην τις κάνομε;». Όχι, βέβαια. Όμως, όσο μπορεί κανείς να φεύγει από τον τύπο και να κοιτάζει την ουσία. Δηλαδή να το θέλει να το ορέγεται, να ευχαριστείται με την προσευχή, με τη συνομιλία μετά του Θεού. Είναι καταστροφή για τον μοναχό ο κορεσμός.

… αν είναι δυνατόν κάθε μέρα ν’ ακούω τα ίδια, σήμερα και αύριο και μεθαύριο. Όλο τα ίδια· αλλ’ αυτό έχει αξία. Δεν χορταίνω να τα λέω όλη την ημέρα. Και πιστεύω ότι πολύ μας ωφελούν όλ’ αυτά. Έχουν τόσους χυμούς, που δροσίζουν την ψυχή και την τρέφουν. Κι εσείς έτσι να δίνεσθε με την καρδιά σας στον Χριστό.

Οι λειτουργικές προσευχές, οι οποίες φαίνονται τυπικές, όταν λέγονται με νόημα και προσοχή, γίνονται δικές σας. Την ακολουθία της Θείας Μεταλύψεως όταν τη διαβάσει και ο πιο αμαρτωλός αγιάζεται πολύ.

Έτσι γίνεται η καλλιέργεια χωρίς να το καταλαβαίνομε. Αναίμακτα. Δηλαδή αχρηστεύει ο άνθρωπος τον παλαιό εαυτό του. Τον αχρηστεύει χωρίς πόλεμο. Δεν το εξοργίζει, αλλά τον αχρηστεύει και αναπτύσσει τον καινό άνθρωπο μέσα του.

Να διαλέγετε την κούραση τη σωματική. Να το επιδιώκετε για να γυμνάζετε σώμα και ψυχή. Η ζωή μας εξαρτάται απ’ το θέλημά μας. Ό,τι θέλομε κι όπως το θέλομε μπορούμε να το ζήσομε. Αυτός που κάνει κόπο για τον Χριστό μεγαλύτερο –κι αυτό γίνεται βέβαια από θείο έρωτα- προσελκύει περισσότερη χάρι. Κι όταν λέμε κόπο, εννοούμε, εκτός των άλλων και την προσευχή της νύκτας. Πολύ ωφελεί να σηκώνεσθε τη νύκτα για προσευχή. Καλύτερη είναι η προσευχή της νύκτας. Ώ, τι γίνεται στο Άγιον Όρος τη νύκτα! Ευωδία, λιβάνι, άγγελοι, προσευχές … Οι άγγελοι παίρνουν τις προσευχές των αγίων και τις πηγαίνουν στον Θεό. Μυστήριο!

Είναι μία συνήθεια, μόλις ξυπνήσεις, να πεταχθείς αμέσως όρθιος. Μπορεί βέβαια, να γυρίσεις απ’ την άλλη μεριά και να σε πάρει ο ύπνος μέχρι το μεσημέρι. Πολύ κακό! Γι’ αυτό μόλις ξυπνήσεις, αμέσως να σηκωθείς. Να διαλέγεις τις ώρες της νύκτας. Μπαίνεις ευκολότερα στην προσευχή. Ακόμη και τυχαία να ξυπνήσεις τη νύκτα, μην ξανακοιμηθείς αμέσως· είναι μία ευκαιρία που σου δίνει ο Θεός να προσευχηθείς, όσο μπορείς, μες στην ησυχία.

Εκτός απ’ την ησυχία συμβαίνει την νύκτα και κάτι άλλο. Έχω εξακριβώσει ένα περίεργο πράγμα. Μές στο εικοσιτετράωρο υπάρχει διαφορά στις ώρες και στην επίδραση που έχουν στον ανθρώπινο οργανισμό. Βλέπετε, για παράδειγμα, ενώ ένα τραύμα παραμένει στην ίδια κατάσταση, ο πυρετός κυμαίνεται. Το πρωί πέφτει, το μεσημέρι ανεβαίνει, το απόγευμα και το βράδυ ανεβαίνει πιο πολύ, τα μεσάνυκτα αλλάζει. Αυτό εξαρτάται από την κίνηση της γης. Όπως επηρεάζεται το σώμα από τις ώρες, έτσι επηρεάζεται και η ψυχή.

Αυτός που αγρυπνεί τη νύκτα στην προσευχή, την άλλη μέρα μπορεί να εργασθεί πιο καλά, διότι τον χαριτώνει ο Θεός κι ανανεώνεται ψυχικά. Αντίθετα όποιος δεν έχει διάθεση να κάνει θυσίες για την αγάπη του Χριστού, ο ίδιος αποκλείει τον εαυτό του απ’ την χάρι.

Πριν γκρινιάξεις για το σωματικό κόπο, άρχισε την ευχή, γιατί όταν γκρινιάξεις, φεύγει η χάρις και μένεις με τη δύναμή σου. Αν πεις τρεις φορές το «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με», προχωράεις με χαρά. Σε βλέπει ο Θεός κι απλώνει το χέρι και σε πιάνει. Από κει και πέρα θ’ αρχίσει η αληθινή κοινωνία μ’ Εκείνον.

Όταν ο σωματικός κόπος –μετάνοιες, αγρυπνίες, θυσίες- γίνεται με αγάπη, με έρωτα, δεν βλάπτει το σώμα.

Να γιατί ο σωματικός κόπος, να γιατί οι μετάνοιες. Όχι για να κερδίσεις κάτι, αλλά γιατί δεν σ’ αφήνει η αγάπη, ο έρωτας προς τον Χριστό να κάνεις αλλιώς.

Θα πει ίσως κάποιος: «Την αγάπη την έχω στην καρδιά μου». Ναι, αλλά οι μετάνοιες κι όλες οι ασκήσεις χρειάζονται, διότι είναι μεν τύποι, αλλά μέσω αυτών των τύπων κατορθώνομε να μπαίνομε στην ουσία. Αν δεν μπούμε εκεί, όλ’ αυτά είναι μηδέν. Έτσι είναι. … Εμείς καρπούμεθα, εμείς έχομε αυτή την ανάγκη. … Κατορθώνουνε φοβερές σωματικές ασκήσεις και προσπαθούν μ’ αυτές να επιβληθούν και να επιδράσουν στην ψυχή. Εμείς δεν λέμε έτσι, αλλ’ όταν οι μετάνοιες γίνονται για τον Χριστό, απευθείας επιδρά στην ψυχή η χάρις και φέρνει τη μετάνοια και φέρνει τη γαλήνη και την ειρήνη και τη χαρά. Αλλ’ αυτά έρχονται με τη θεία χάρι και μετά ωφελείται και το σώμα.

Έτσι κι εμείς με τις μετάνοιες δείχνομε ότι είμαστε ταπεινοί δούλοι του Θεού. Δείχνομε τη μικρότητά μας και το σεβασμό μας μ’ έναν αισθητό τρόπο. Με τις μετάνοιες κάτι γίνεται· ταπεινώνεται ο χριστιανός κι αυτό βοηθάει, ώστε να έλθει η χάρις του Θεού μέσα του. Όταν έλθει η χάρις, τότε η καρδιά του γίνεται φωτιά. Η φωτιά της αγάπης κάνει θυσίες. Θυσία και προσφορά είναι οι μετάνοιες· θυσία αγάπης, λατρεία. Και στη λατρεία συμμετέχει όλος ο άνθρωπος, ψυχή και σώμα.

Να μη λυπάσθε το σώμα. Να το παιδεύετε. Δεν μπορείτε να καταλάβετε τι είναι η φωτιά της αγάπης. Πρέπει να κάνετε θυσία, άσκηση. Άσκηση πνευματική και σωματική. Χωρίς άσκηση δεν γίνεται τίποτα. Να κάνετε υπακοή στο πνευματικό πρόγραμμα, επί παραδείγματι, κανόνα, ακολουθίες κ.λπ. και να μην το αμελείτε. Να μην αναβάλλετε για αύριο. Ούτε αρρώστια να το χαλάει, μόνο αρρώστια προς θάνατο. Εγώ μικρός έκανα τρεις χιλιάδες μετάνοιες την ημέρα και δεν κουραζόμουνα, ήμουνα πολύ σκληραγωγημένος. Παίδευα τον εαυτό μου, περιφρονούσα τον κόπο.

Να σας δείξω πώς τις έκανα τις μετάνοιες. Τις έκανα στρωτές και γρήγορα, χωρίς ν’ ακουμπώ τα γόνατα στο έδαφος. Πρώτα έκανα το σταυρό χτυπώντας τα δάχτυλα με δύναμη στο μέτωπο, έπειτα στο γόνατο και μετά ψηλά στους ώμους συμμετρικά. Μετά ακουμούσα τα χέρια στο έδαφος και σηκωνόμουνα γρήγορα. Τότε πατούσα λίγο τα γόνατα. Είδατε πως συμμετέχουν σώμα και ψυχή στη λατρεία του Θεού; Ο νους, η καρδιά στον Χριστό· και το σώμα στον Χριστό. Να κάνετε τις μετάνοιες με ευλάβεια κι αγάπη και να μην τις μετράτε. Καλύτερα να κάνετε δέκα και καλές παρά πολλές και χωρίς ζήλο, χωρίς λατρεία και θείο έρωτα. Κάνετε όσες μπορείτε, ανάλογα με τη διάθεση, αλλά όχι ψευτομετάνοιες και ψευτοπροσευχές. Όχι τυπικά πράγματα στον Θεό. Ο Θεός ζητάει ό,τι κάνομε για Εκείνον, να γίνεται «εξ όλης της ψυχής και εξ όλης της καρδίας».

Οι μετάνοιες είναι και γυμναστική. Και –αν κι αυτό δεν πρέπει καθόλου να το σκεπτόμαστε- δεν υπάρχει καλύτερη γυμναστική απ’ αυτή για το στομάχι, τα έντερα, το στήθος, την καρδιά, τη σπονδυλική στήλη. Είναι πάρα πολύ ωφέλιμη, γιατί να μην την κάνομε; Όταν αυτή η άσκηση γίνεται στη λατρεία του Θεού και κατορθώνει η ψυχή αυτή τη λατρεία, γεμίζει χαρά, γαληνεύει και ειρηνεύει. Αυτό είναι το παν. Οπότε βέβαια και το άλλο, το σώμα, το ωφελεί. Έπεται και ακολουθεί και ωφελείται κι αυτό. Καταλάβατε; Στην ψυχή έρχεται ειρήνη και γαληνη και στο σώμα η καλή λειτουργία όλων των συστημάτων του οργανισμού μας, όπως είναι το κυκλοφορικό, το πεπτικό, το αναπνευστικό, το ενδοκρινολογικό, τα οποία άμεση έχουν σχέση με την ψυχή μας.

Οι αγιασμένες ψυχές είναι το μεγαλείο του μοναστηριού. Η ψυχή έχει φοβερές δυνάμεις, που τις αντανακλά στο περιβάλλον. Έτσι κι οι αγιασμένοι τόποι μας επηρεάζουν και μας ανεβάζουν. Όταν βρίσκομαι σε τέτοιους τόπους, πριν προλάβω να προσευχηθώ, αμέσως ο αγιασμένος τόπος μ’ ανεβάζει στα ουράνια, όπως, για παράδειγμα, η Πάτμος, το Άγιον Όρος κ.α.

Ο μοναχός φαίνεται απόκοσμος και ακοινώνητος για πολλούς. Φαίνεται ότι κοιτάζει μόνο την ψυχή του, ότι δεν προσφέρει τίποτα στην Εκκλησία, στον κόσμο. Αυτό δεν είναι έτσι. Τόσα χρόνια αν διατηρήθηκε η Εκκλησία οφείλεται στο μοναχισμό. Αυτός που μπαίνει στο μοναστήρι και τα δίνει όλα στον Χριστό μπαίνει στην Εκκλησία. Ίσως να πει κάποιος: «Αυτοί που ζουν μόνοι τους σε μια σπηλιά βοηθούν την Εκκλησία;». Ναι. Οι σπηλαιώτες βοηθούν την Εκκλησία μυστικά. Ένας που ζει στη σπηλιά μπορεί να μη φτιάχνει δέντρα και κήπους, συγγράμματα κι άλλα που βοηθούν στη ζωή ή στην πρόοδο, αλλά εκεί μέσα δημιουργεί κι εξελίσσεται και θεούται. Οι ασκητές μένουν στη σπηλιά για να μην τους αποσπά κανείς απ’ την πνευματική ζωή. Με τη θερμή και καθαρή ζωή τους και κυρίως με την προσευχή τους βοηθούν την Εκκλησία.

Ας υποθέσομε ότι έχομε επτά ιεροκήρυκες θεολόγους, οι οποίοι είναι άγιοι στη ζωή τους. Η ρητορεία τους άφθαστη. Ο καθένας έχει την ενορία του, που αποτελείται από δέκα χιλιάδες ενορίτες. Κάθε μέρα ακούνε το λόγο τους εβδομήντα χιλιάδες άνθρωποι. Συγκλονίζονται χιλιάδες που τους ακούνε, μετανοούν, επιστρέφουν στον Χριστό, σώζονται ολόκληρες οικογένειες. Ένας, όμως, μοναχός, που δεν τον βλέπει κανείς καθισμένος σε κάποια σπηλιά, με την ταπεινή του προσευχή επιδρά πολύ περισσότερο. Ένας έναντι επτά έχει μεγαλύτερα αποτελέσματα. Αυτό βλέπω. Είμαι σίγουρος. Να ποια είναι η σημασία της προσευχής του μοναχού. Είναι στο κελλί του μόνος, αλλά τα κύματα της προσευχής του φθάνουν σ’ όλους τους ανθρώπους, έστω κι αν είναι μακριά. Με την προσευχή ο μοναχός συμμετέχει σ’ όλα τα προβλήματα των ανθρώπων και κάνει θαύματα.

Αν δεν νεκρωθούμε, δεν γίνεται τίποτα. Ν’ αγαπήσομε τον Χριστό και θα μας αγαπήσει κι Εκείνος. Όλοι οι πόνοι θα περάσουν, θα νικηθούν, θα μεταποιηθούν.

Αν τρόπον τινά, έχεις μέσα σου πέντε βαθμούς αγάπης και ξοδεύεις τους δύο στους γονείς, τους άλλους δύο στ’ αδέλφια, τι μένει για τον Θεό; Ενώ εν τω Θεώ υπάρχουν όλες οι αγάπες του κόσμου. Αν αγαπήσεις τον Θεό, τα πάντα αγαπάεις, διότι μέσα στον Θεό υπάρχουν όλα κι ο Θεός έτσι θέλει να Τον αγαπάεις (ΛΟΓΟΙ ΟΝΤΩΝ). Αυτός ο ίδιος λέγει: «Αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου εξ όλης της καρδίας σου και εξ όλης της ψυχής σου και εξ όλης της διανοίας σου και εξ όλης της ισχύος σου».

ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΟΥ

ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΙ

Β’ Έκδοση Απρίλιος 2003