Γέροντας Ιωσήφ Βατοπαιδινός: Ο νοητός πόλεμος και η νέκρωση των παθών

ΚΑΤΗΧΗΣΗ 20η

Ο νοητός πόλεμος και η νέκρωση των παθών

Αδελφοί και πατέρες, υπάρχει και προβάλλεται στους καιρούς μας, για να γίνει πιστευτή, μία λανθασμένη άποψη και κριτική, που αφορά το σκοπό και την προσφορά του μοναχισμού. «Βαρειά η καλογηρική και τι προσφέρει;». Ας σχολιάσουμε αυτήν την παράλογη θέση. Και στο παρελθόν και σήμερα, παγκοσμίως, υπάρχουν δραστηριότητες σ όλους τους τομείς και χώρους της πανανθρώπινης ζωής. Κάθε ενέργεια και δραστηριότητα έχει ένα σκοπό και η θυσία που γίνεται αποφέρει το αντίστοιχο κέρδος. Ποια είναι τα κέρδη και των πλέον επιτυχημένων δραστηριοτήτων; Συνήθως είναι υλικές κατακτήσεις και γήινες αξίες. Η χρονική διάρκεια του μεγάλου αυτού κέρδους φθάνει μέχρι του τάφου, αν δεν γίνει νωρίτερα αρπαγή από τους επιτήδειους. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να γίνεται το κέρδος ασήκωτο βάρος και πληγή γι αυτούς που θεωρούνται νικητές.

Η επιτυχία και το κέρδος των μοναχών δεν μπορεί να συγκριθεί με το παραπάνω, γιατί είναι πνευματική και αιώνια. Ο μικρός αυτός αγώνας των μοναχών, γιατί μικρή είναι και η διάρκεια της ζωής, δεν μπορεί να συγκριθεί, γιατί το κέρδος είναι θεοειδές και χρονικά αιώνιο.

Όσοι αγωνίζονται και κουράζονται μέσα στον κόσμο, προσπαθούν να ευαρεστήσουν άλλους και φαίνονται ότι έχουν κάποια οφέλη, τα οποία κερδίζουν μερικές φορές και με εξευτελισμούς.

Οι μοναχοι καμμιά δουλειά η υπηρεσία η εξαγορά δεν προσφέρουν σε κανένα. Καταργούν, με το μικρό τους αγώνα, τα έργα και συστήματα του παράλογου βιώματος και φρονήματος, και απαιτούν από τη Χάρη δωρεάν εξυγίανση και ισορροπία των φυσικών τους ιδιοτήτων, που έχασαν με τη συντριβή της πτώσης. Αφού με τη Χάρη αφαιρέσουν την παραχάραξη της διαστροφής, επανέρχονται στη φυσική κατάσταση του «κατ εικόνα και καθ ομοίωσιν» και εισέρχονται δικαιωματικά στους κόλπους τον ουράνιου Πατέρα και χαίρονται αιώνια, ως θεοί κατά Χάρη, όσα ο Θεός και Πατέρας τους ετοίμασε «προ καταβολής κόσμου».

Παρακαλούμε τους φιλομαθείς να κάνουν τη σύγκριση και να μας αποδείξουν αν αληθεύουν οι συκοφαντίες των κατηγόρων, που παρουσιάζουν τους μοναχούς ότι πλανήθηκαν και αδικούνται από την κακή επιλογή και προτίμησή τους.

Βέβαια στερούνται οι μοναχοί με την εκλογή που έκαναν. Τι όμως; Στερούνται την επαίσχυντη σπατάλη και κατάχρηση. Την άχρηστη απώλεια του πολύτιμου χρόνου, τις συγκρούσεις και φιλονικίες, τα ψέμματα και τις συκοφαντίες, την αρπαγή περισσότερου «μαμωνά» και τις ελεεινές και άσκοπες επιδείξεις.

Στην πάλη κατά των παθών και του παράλογου υπάρχει λεπτομέρεια και σκληρός αγώνας και εδώ συνιστώ την προσοχή των φιλοπόνων. Δεν είναι μόνα τα πάθη και οι συνήθειες και αυτοί ακόμα οι δαίμονες με την πείρα των χιλιάδων χρόνων. Είναι και ο χαρακτήρας μας και η βιαιότητα της προηγούμενης ένοχης ζωής. Εξαιτίας όλων αυτών χρειάζεται πολλή προσοχή, γιατί τα μικρά πάθη και οι συνήθειες, ως δεύτερη φύση, δεν δαμάζονται εύκολα, και η συνεχής παρουσία της φαυλότητας προκαλεί αποθάρρυνση και απογοήτευση. Ειδικά στα τελευταία οι δαίμονες πολύ οχυρώνονται και επιμένουν. «Ενεπάγην εις ιλύν βυθού και ουκ έστιν υπόστασις» (Ψαλμ. ξη, 2) και «ωδίνες Αδου περιεκύκλωσάν με» (Ψαλμ. ιζ, 5). Αυτά αναφέρονται για την απόγνωση. «Ώδε η σοφία εστίν» (Αποκ. ιγ, 18) και η σύνεση.

Δεν θα υποχωρήσουμε, τιμιώτατοι αθλητές και αδελφοί, αλλά θα επιμείνουμε και θα επανέλθουμε και δεν θα οπισθοχωρήσουμε. Δεν είμαστε υποχείριοι κανενός. Είμαστε υιοί του Πατέρα μας και όσες φορές κι αν επιστρέψουμε μετανοημένοι, μας αναμένει. «Εξέρχεται εις υπάντησιν» και κρατά στα χέρια «την πρώτην στολήν» και «υποδήματα εις τους πόδας», κατά την παραβολή του «Ασώτου και όλα αυτά για τη δική μας σωτηρία και είσοδο στην πατρική κληρονομιά. Περιφρονήστε τις κραυγές της απόγνωσης. Στο Θεό αμαρτάνουμε, στο Θεό δίνουμε απολογία.

Πολλές φορές η μητέρα Χάρη, επειδή πολύ την προσβάλαμε με την προδοσία μας, μας αφήνει για λίγο αβοήθητους και απαρηγόρητους. Ο σκοπός είναι να κερδίσουμε ως λάφυρο, με την πείρα, την αυτογνωσία και την ταπείνωση, για τη δική μας ασφάλεια και προκοπή. Αν και συμβαίνει πολλές φορές να πέφτουμε, δεν θα πάψουμε να σηκωνόμαστε, ξανά και ξανά, για να μη θεωρηθούμε λιποτάκτες, αφού δεν είμαστε από πρόθεση τέτοιοι, όσο και αν οι δαίμονες μας κατηγορούν. Ο Κύριος μας ενθαρρύνει: «Θάρσει, έγειρε» (Μάρκ. ι, 49) και θα σωθείς και στον κορυφαίο τον απόστολο όρισε να συγχωρεί αυτούς που μετανοούν «έως εβδομηκοντάκις επτά», δηλαδή απεριόριστα.

Όλα όσα είπαμε αναφέρονται στους αδύνατους, τραυματίες και αιχμάλωτους, που υπάρχουν μέσα στη διεστραμμένη γενιά μας, για να μην οπισθοχωρήσουν. Δεν συνιστούμε όμως τη φιλανθρωπία του Θεού, ως αφορμή ραθυμίας και χλιαρότητας.

Το φρόνημα ψηλά, «άνω σχώμεν τας καρδίας» και τα νοήματα και τα κινήματα, γιατί το ελατήριο των κινήσεών μας είναι η αυτοθυσία για την αγάπη του Κυρίου μας. Όπως αυτός « αγαπήσας τους ιδίους εις τέλος ηγάπησεν αυτούς» (Ιω. ιγ, 1), έτσι και μεις ό,τι καλό έχουμε στη φύση μας, αποτέλεσμα της θείας αγάπης, ανήκει στο δοτήρα του και σ αυτόν πάντοτε θα προσφέρεται. « Τα σα εκ των σων σοι προσφέρομεν». Κερδισμένοι πάλι είμαστε εμείς, εφόσον «εν ω μέτρω μετρά τις αντιμετρηθήσεται αυτώ» (πρβλ. Ματ. ζ, 2). Αρα η προσφορά και η θυσία επανέρχεται σε μας και ο ανενδεέστατός μας Κύριος και Δεσπότης τίποτε δεν απαιτεί.

Να μην παραξενεύονται οι αγωνιζόμενοι για τη σωτηρία τους, όταν βλέπουν να εμφανίζονται πόλεμοι με παράλογες έννοιες και κρούσεις, από πράγματα ή πρόσωπα, που αισθητά απουσιάζουν από το περιβάλλον τους. Μπορούν να το κάνουν αυτό και οι εμπαθείς μνήμες μόνες τους, αφού βρίσκονται τυπωμένες στην οθόνη της φαντασίας από το παρελθόν και ελέγχουν το παθητικό μέρος της ψυχής, που βρίσκεται κάτω από την επιρροή και την αιχμαλωσία τους. Ο σκοπός του αγώνα είναι να παραμεριστούν όσα βοηθούν στην ανάμνηση προσώπων, πραγμάτων και σχημάτων, γιατί ο άνθρωπος είναι θύμα της επιρροής και παρασύρεται.

Η νέκρωση των παθών επιβάλλεται απαραίτητα. Αυτό γίνεται μέσα από τα πρακτικά έργα της εγκράτειας, της αλληλεγγύης, της κόπωσης και της ευχής. Η Γραφή διατάζει την εργασία αυτήν ως βάση και θεμέλιο. «Νεκρώσατε ουν τα μέλη υμών τα επί της γης» (Κολ. γ, 5). Και ερμηνεύει λεπτομερέστερα ο Παύλος: «οι δε του Χριστού την σάρκα εσταύρωσαν συν τοις παθήμασι και ταις επιθυμίαις» (Γαλ. ε, 24). Όταν τα πάθη νεκρωθούν και εκλείψουν μαζί με τις επιθυμίες, που είναι όλο το σύστημα του παλαιού ανθρώπου, το φρόνημα της σαρκός, τότε παίρνουμε το Σταυρό και ακολουθούμε το Χριστό. Τη νέκρωση των παθών θα ακολουθήσει η φανέρωση της κρυμμένης «εν Χριστώ» ζωής.

Όσοι όμως θέλουν να υποτάξουν πρακτικά τη σάρκα, δεν πρέπει να νυστάξουν ή να παραμελούν, και επομένως να μην «ποιούν αυτής πρόνοιαν εις επιθυμίαν» (Ρωμ. ιγ, 14). Εάν για λίγο νυστάξουμε, τότε αυτή δίκαια απαιτεί τα δικά της. Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι ο καθολικός μας σκοπός είναι η επιμέλεια της καθαρότητας. Το θεμέλιο της καθαρότητας είναι η σωφροσύνη. Όταν παρατείνεται η ιερώτατη αυτή εργασία, θα καρποφορήσει την αγνότητα, που η τελειότητά της χαρακτηρίζεται, από τους Πατέρες, ως απάθεια. Για να επιτευχθεί αυτός ο άθλος απαιτείται δουλαγωγία και φίμωση της σάρκας, τόσο στη δίαιτά της, όσο και στις υπόλοιπες διαχύσεις, που προκαλούν το σκορπισμό. Τότε ελεύθερα εισβάλλουν τα πάθη. Και τα παλιά, που πολεμήσαμε και κατά κάποιο τρόπο δαμάσαμε εν μέρει, και τα καινουργια που συσσωρεύει η απρόσεκτη ζωή της διάχυσης. Απαραίτητα και επωφελέστατα μέσα είναι ο ταπεινός λογισμός σε όλα, γέννημα της αυτομεμψίας, η επίμονη προσευχή και η συγκράτηση του νου που μετεωρίζεται.

Στους κοινοβιάτες αδελφούς δεν είναι δυσκολη η προκοπή, εάν λίγο προσέχουν και δεν αθετούν ή παραβιάζουν αυτό που ξεκίνησαν με την αποταγή και υπακοή, η οποία αποτελεί ρίζα και βάση της αρχής τους. Ποιό πάθος η ενόχληση σταματά την πορεία και αγωνιστικότητα του υποτακτικού, αφού δεν έχει τίποτα δικό του, ούτε γνώμη, ούτε θέλημα, ούτε κρίση, αλλά εξαρτάται από το νεύμα και το στόμα του προϊστάμενου Γέροντα; Τι ευκολώτερο πράγμα για τη ζωή του ανθρώπου από το να έχει αμεριμνία και άλλοι να νοιάζονται, όχι μόνο για τις γενικές ευθύνες, αλλά και για τη δική του ζωή, αφού με αληθινή υποταγή και υπακοή ακολουθεί αγόγγυστα ό,τι τον διατάξουν;

Πόσο νοσταλγώ τις προηγούμενες μέρες, που πολλή άθληση υπακοής και αυταπάρνησης υπομείναμε και ο Κύριος «τον χειμμάρουν της τρυφής αυτού» (Ψαλμ. λε, 9) είχε στραμμένο στην ταπεινή μας ψυχή! Με πόση νοσταλγία ανέμενα να ακούσω την εντολή του Γέροντα και ορμούσα με όλη μου την προθυμία, χωρίς ποτέ καμμιά επίκριση, η αμφιβολία, ή σχόλιο, ή δειλία, ή «εάν» ή «μήπως»! Δεν υπερβάλλω, όταν λέγω ότι για πολλές μέρες και μήνες ήμουν συνεχώς γεμάτος ιδρώτες, χωρίς να αισθάνομαι καμμιά ενόχληση η έγνοια γι αυτό. αφού πολλές φορές και ο νόμος της βαρύτητας ήταν ανεπαίσθητος, γιατί όλα τα συμπλήρωνε και τα ανακούφιζε η μαρτυρική χάρη της υπακοής και αυταπάρνησης. Όταν άκουα το σεβαστό Γέροντα να προστάζει, επιθυμούσα να αποταθεί και σε μένα και ας ήταν η ώρα της ανάπαυσής μου, μετά από πολύωρη και κοπιαστική υπηρεσία. Αλλά, γιατί η αφροσύνη μου με πλανά να φαντάζομαι τα παρελθόντα, αφού τώρα είμαι ένα άχρηστο και ελεεινό υποκείμενο, βάρος στους άλλους, αντί να συντελώ στην άρση του Σταυρού της αδελφότητας;

Εύχομαι η πρόθεσή σας και ο ευσεβής σας πόθος, να συνεχιστεί με τη γενναιότητα της αυταπάρνησης και φιλοπονίας. Να θυμάστε τους άγιους μάρτυρες, που όχι μόνο κοπίαζαν, αδικούνταν και διώκονταν, αλλά και με φρικτά βασανιστήρια τελείωναν αγόγγυστα τη ζωή τους. Και τι ήταν τα σύντομα βάσανα, αδελφοί μου, προς τη μελλοντική δόξα, που ο Κύριος τους ετοίμασε; « Υμείς εστε οι διαμεμενηκότες μετ εμού εν τοις πειρασμοίς μου» (Λουκ. κβ, 28). Αφού εμένα με δίωξαν και με σταύρωσαν, και. σας θα κατατάξουν στο δικό μου κλήρο και εγώ θα παραθέσω τράπεζα, «ίνα εσθίητε και πίνητε... εν τη βασιλεία μου» (Λουκ. κβ, 30). Και των πνευματικών μας όμως προγόνων, των οσίων μας Πατέρων, οι κόποι και οι ιδρώτες όσοι και αν ήταν, ως διαρκέστεροι των μαρτύρων, δεν τελείωσαν; Δεν βρίσκονται τώρα γύρω από το θρόνο του Κυρίου μας, και μετέχουν στις θεοειδείς αμοιβές, που ο ίδιος υπόσχεται σε όσους τον ακολουθούν; «Χαίρετε», λέει, «και αγαλλιάσθε, ότι ο μισθός υμών πολύς εν τοις ουρανοίς» (Ματ. ε,12). Και ο Παύλος που τις γνώρισε, μας είπε ότι δεν περιγράφονται από κτιστή φύση, ως ασύγκριτες.

Με θάρρος και πίστη, ο καθένας μας, ας προσπαθεί εκεί που βρίσκεται. Είτε στη διακονία, είτε στην ακολουθία, είτε στη φροντίδα της διοίκησης, είτε στη φιλοξενία, να είναι συνεπής στην αποστολή του, για να ακούσουμε όλοι μαζί «ευ, δούλε αγαθέ και πιστέ... είσελθε εις την χαράν του κυρίου σου» (Ματ. κε, 21).

Γέροντος Ιωσήφ:ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΝΕΣ ΚΑΤΗΧΗΣΕΙΣ