Ύμνος και περιγραφή της εικόνας της Κοιμήσεως της Θεοτόκου μεταφρασμένα από τον Φώτη Κόντογλου.

ΥΜΝΟΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΚΟΙΜΗΣΗΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

μεταφρασμένος από τον Φώτη Κόντογλου

«…Ω, τι παράδοξο θαύμα! Η πηγή της ζωής σε μνήμα αποθέτεται, κι’ ο τάφος σκάλα γίνεται που πάγει στον ουρανό. Ευφραίνου Γεθσημανή, η αγιασμένη εκκλησιά της Θεοτόκου. Ας κράξουμε οι πιστοί, έχοντες τον Γαβριήλ για ταξίαρχο: Κεχαριτωμένη, χαίρε, με σένα είναι ο Κύριος, που δωρίζει στον κόσμο με σένα το μέγα έλεος.

Την κοίμησή σου δοξάζουνε Εξουσίες, Θρόνοι, Αρχές, Κυριότητες, Δυνάμεις και Χερουβίμ και τα φρικτά Σεραφείμ. Αναγαλλιάζουνε οι άνθρωποι στολισμένοι για τη γιορτή σου. Προσκυνάνε οι βασιλιάδες, μαζί με τους Αρχαγγέλους και τους Αγγέλους, και ψέλνουνε: Κεχαριτωμένη χαίρε, μαζί σου είναι ο Κύριος, που δωρίζει στον κόσμο με σένα το μέγα έλεος. Στολισμένη με τη θεϊκή δόξα η ιερή και δοξασμένη, Παρθένε, μνήμη σου, κι’ όλους τους πιστούς τους σύναξε για να ευφρανθούνε, και μπροστά απ’ όλους πηγαίνει η Μαριάμ1 με χορό και με τύμπανα ψέλνοντας τον μονογενή σου, γιατί με δόξα δοξάσθηκε.

Τους δικούς σου υμνολόγους, Θεοτόκε, που συγκροτήσανε έναν πνευματικό θίασο, εσύ που είσαι ζωντανή κι’ άφθονη πηγή, στερέωσέ τους. Και στη θεϊκή δόξα σου αξίωσέ τους με στεφάνια δόξας να στεφανωθούνε.

Νικηθήκανε της φύσης οι νόμοι σε σένα, Παρθένε άχραντε. Γιατί σε σένα παρθενεύει η γέννα, και με τη ζωή σμίγει ο θάνατος. Εσύ που απόμεινες μετά τη γέννα Παρθένος και μετά θάνατο ζωντανή, σώζε παντοτινά, Θεοτόκε, την κληρονομία σου…».

Περιγραφή της εικόνας της Κοιμήσεως της Θεοτόκου

«…Εν τω μέσω η Παναγία κειμένη επί της κλίνης νεκρά, έχουσα επί του Παναγίου στήθους αυτής εσταυρωμένας τας θεοφόρους χείρας. Και πλησίον της κλίνης ένθεν και ένθεν μανουάλια με λαμπάδες ανημμένας.

Ο δε Απόστολος Παύλος και ο Θεολόγος Ιωάννης παρά τους πόδας αυτής ασπάζονται αυτήν², και γύρωθεν οι λοιποί απόστολοι και οι άγιοι ιεράρχαι, Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης, Ιερόθεος και Τιμόθεος βαστάζοντες Ευαγγέλια, και γυναίκες κλαίουσαι.

Επάνωθεν δε αυτής ο Χριστός φέρων εις τας αγκάλας του την παναγίαν ψυχήν εν νεφέλη λευκή, και γύρωθεν αυτού ακτίνες φωτός και πλήθος αγγέλων.

Και άνωθεν εις τον αέρα πάλιν οι δώδεκα Απόστολοι φερόμενοι επί νεφελών.

Εις δε την δεξιάν άκραν του οσπιτίου ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός βαστών χαρτίον λέγει: «Αξίως ως έμψυχόν σε ουρανόν υπεδέξαντο ουράνια, Πάναγνε, θεία σκηνώματα...», και εις την αριστεράν ο άγιος Κοσμάς ο ποιητής βαστών και αυτός χαρτίον λέγει: «Γυναίκά σε θνητήν, αλλ’ υπερφυώς και μητέρα Θεού ειδότες, πανάμωμε, οι κλεινοί απόστολοι...» ³.

Απολυτίκιο

Στην γέννα σου την παρθενία εφύλαξες, στην κοίμησή σου τον κόσμο δεν τον άφησες, Θεοτόκε. Μίσεψες στη ζωή, γιατί είσαι μητέρα της ζωής και λυτρώνεις με τις πρεσβείες σου τις ψυχές μας από τον θάνατο.

Σημειώσεις

1) Ο υμνογράφος πλέκει το όνομα της Παναγίας με το όνομα της αδελφής του Ααρών, και λέγει πως ανοίγει το χορό γύρω στο λείψανο της Παναγίας, όπως τον καιρό που περάσανε οι Εβραίοι την Ερυθρή θάλασσα: «Λαβούσα δε Μαριάμ η προφήτις η αδελφή του Ααρών το τύμπανον εν τη χειρί αυτής, και εξήλθοσαν πάσαι αι γυναίκες οπίσω αυτής μετά τυμπάνων και χορών. Εξήρχε δε αυτών η Μαριάμ λέγουσα: «Άσωμεν τω Κυρίω, ενδόξως γαρ δεδόξασται. Ίππον και αναβάτην έρριψεν εις θάλασσαν». (Έξοδ. ιε’, 20). Από τούτην την ιστορία επήρε έμπνευση κι’ ο Σολωμός κ’ έγραψε μέσα στον Ύμνο εις την Ελευθερία ετούτους τους στίχους, ιστορώντας το πνίξιμο των εχθρών στον Αχελώο:
«Α! Γιατί δεν έχω τώρα τη φωνή του Μωϋσή;
Μεγαλόφωνα, την ώρα όπου εσβυούντο οι μισητοί,
τον Θεόν ευχαριστούσε στου πελάου τη λύσσα εμπρός,
και τα λόγια αχολογούσε αναρίθμητος λαός.
Ακολουθά την αρμονία η αδελφή του Ααρών,
η προφήτισσα Μαρία, μ’ ένα τύμπανον τερπνόν,
και πηδούν όλες οι κόρες με τσ’ αγκάλες ανοιχτές,
τραγουδώντας ανθοφόρες με τα τύμπανα κ’ εκειές».

2) Και ο απόστολος Πέτρος παρά την κεφαλήν της κλαίων και θυμιών. (συμπλήρ. Φ.Κ.)

3) Στις περισσότερες τοιχογραφίες της Κοιμήσεως ο άγιος Κοσμάς γράφει στο χαρτί του: «Αμφεπονείτο αΰλων τέξις ουρανοβάμων εν Σιών το θείον σώμα σου...» (Φ.Κ.).