10:18 π.μ.
Αρχιμανδρίτου Ιωακείμ Οικονομίκου
Ο 18ος αιώνας, χαρακτηρίστηκε για την ανάπτυξη της Παιδείας, την ανακάλυψη και εξύψωση του Αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού, την οργάνωση των Συντεχνιών, την εμφάνιση των Φαναριωτών και άλλα. Μέσα σε αυτά πού εμφανίστηκαν, ήταν και ένα κίνημα πού γρήγορα πήρε μεγάλη ανάπτυξη και έβαλε ουσιαστικά τις βάσεις για την δημιουργία του νέου Ευρωπαϊκού πολιτισμού. Και αυτό το κίνημα ήταν ο Διαφωτισμός.
Διαφωτισμός, σύμφωνα με τον ορισμό που δίνει ο καθηγητής Φίλιππος Ηλιού, ήταν το μεγάλο εκείνο ευρωπαϊκό και συνάμα ανατρεπτικό ρεύμα, το οποίο με κέντρο την Γαλλία του 18ου αιώνος, απλώθηκε σε όλη την Ευρώπη και σε αυτήν ακόμα την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Κύρια χαρακτηριστικά αυτού του ρεύματος ήταν η εκκοσμίκευση της γνώσεως, ο ορθολογισμός της Θρησκείας και της πίστεως, αφού ο Θεός πιά χάνει τον υπερφυσικό του και ουσιαστικό του χαρακτήρα και γίνεται πιά καταληπτός μέσα από την γνώση και την σκέψη, και όχι μέσα από την εμπειρία και την θεωρία, όπως αυτή διατηρήθηκε αιώνες και μάλιστα με την διδασκαλία των Νηπτικών Πατέρων του 14ου αιώνος όπως του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, την λατρεία της επιστήμης, αφού για τους Διαφωτιστές η Επιστήμη έγινε ο «Θεός», ενώ πέρασε και η θεωρία κυρίως στα μέρη της άλλοτε Ρωμαίϊκης Αυτοκρατορίας, περί «φώτων και φωτισμού του γένους», από τους «Φωτισμένους της Δύσεως». Εκφραστές αυτής της τάσεως στάθηκαν ο άθεος εγκυκλοπαιδιστής Βολταίρος, η Γαλλική Εγκυκλοπαίδεια, και η Γαλλική Επανάσταση.
Αυτός λοιπόν ο Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός, επηρέασε όπως ήταν φυσικό, και ανθρώπους πού την περίοδο εκείνη είτε σπούδαζαν στην Εσπερία, είτε βρέθηκαν εκεί για να διδάξουν την Ελληνική Παιδεία. Αυτοί, με βάση την διδασκαλία του Διαφωτισμού, άρχισαν να αποπροσανατολίζονται από την Ελληνική Παιδεία και την αποκληρικοποίησή της, ενώ κάνουν μια στροφή πρός την Ελληνική αρχαιότητα, αρνούνται τις παραδόσεις και τα έθιμα τού Γένους τα οποία μας κράτησαν για αιώνες Έλληνες και Ρωμηούς, ενώ γιγαντώθηκε η ιδέα, ότι η απελευθέρωση θα έρθει από την διάδοση της παιδείας και την εισαγωγή νέων δημοκρατικών αξιών. Ειδικά αυτό το τελευταίο είναι γραμμένο μέσα στο Βιβλίο της ιστορίας της ΣΤ΄ Δημοτικού.
Κύριος εκφραστής αυτών των Ιδεών και του «Ελληνικού πλέον Διαφωτισμού», στάθηκε ο ονομαζόμενος «Διδάσκαλος του Γένους» Αδαμάντιος Κοραής. Ο Κοραής, ο οποίος γεννήθηκε στην Σμύρνη το 1748, σπούδασε στην Γαλλία το 1788 και ήταν μάρτυρας της περιφήμου Γαλλικής Επαναστάσεως. Οι ιδέες του όπως ήταν φυσικό επηρέασαν και διαφόρους ανθρώπους όπως τον Άνθιμο Γαζή, τον Νεόφυτο Βάμβα, και τον Θεόκλητο Φαρμακίδη, τον αίτιο και πρωτεργάτη του Εκκλησιαστικού Πραξικοπήματος εναντίον του Οικουμενικού Πατριαρχείου, με τη δημιουργία της τότε «Αυτοκεφάλου Εκκλησίας του Βασιλείου της Ελλάδος».
Ο «Νεοελληνικός Διαφωτισμός», ξένος προς τα ιδεώδη και την παράδοση του Γένους μας, άρχισε να παραθεωρεί την Θεανθρωποκεντρική Ρωμαίϊκη Παράδοση και να προβάλει την κοσμική ανθρωποκεντρική θέαση του κόσμου, την επιστροφή στην αρχαία ελληνική γραμματεία, αγνοώντας τελείως το ένδοξο Βυζάντιο, το οποίο όπως έλεγαν υποδούλωσε και εξαφάνισε τον Ελληνισμό. (Αδαμάντιος Κοραής). Ακόμα η θεοποίηση της επιστήμης έκανε τον Κοραή και όλους τους ομοϊδεάτες του να μην μπορέσουν «να προσεγγίσουν με ταπείνωση και ειλικρίνεια την Ορθοδοξία ως αποκεκαλυμμένο εμπειρικό δρόμο θεώσεως και αγιασμού» (Αρχιμ. Νικοδήμου Σκρέττα. Η Θεία Λειτουργία και τα προνόμοια της Κυριακής κατά την Διδασκαλία των Κολλυβάδων). Ο Π. Γεώργιος Μεταλληνός γράφοντας για τον Αδαμάντιο Κοραή λέγει τα εξής: «Ο Κοραής δεν ενδιαφέρθηκε καθόλου για το φαινόμενο των νεομαρτύρων, ενώ μιλάει για αγραμμάτους καλογήρους, νοθευτές κατ’ αυτόν της εκκλησιαστικής παραδόσεως», ενώ ύβριζε με τα απρεπέστερα λόγια τόσο την Μητέρα Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως, όσο και τους Ιεράρχες της. Αποτέλεσμα όλου αυτού του κακού, ήταν να λεηλατηθούν και να κλείσουν πάνω από τετρακόσια μοναστήρια στο τότε ελεύθερο Ελληνικό Κράτος. Για τους Μοναχούς και μοναστήρια γράφει: «Ο μοναχός αντί πολιτικού ζώου, όπου είναι ο άνθρωπος, διεστράφη και έγινεν αληθώς ζώον μοναχικόν…, είναι δυστυχία, είναι εντροπή κατά την δεκάτην εννάτην εκατονταετηρίδα, οπόταν πολλοί φωτισμένοι της Ευρώπης ηγεμόνες μεταβάλλουσι τα περισσά των Μοναστηρίων εισοδήματα εις σιτηρέσια διδασκάλων, να δίδωμεν εις ολίγους μοναχούς ό,τι χρεωστείται εις όλη την ταλαίπωρον Ελλάδα». Ο «Νεοελληνικός Διαφωτισμός» έφερε ακόμα την διχόνοια ανάμεσα στον φανατισμό και τον ανεπιφύλακτο φιλοδυτικισμό, και στην συντήρηση ή αντίδραση των Ορθοδόξων λογίων και πραγματικών Διδασκάλων του Γένους.
Αυτοί πού πραγματικά σήκωσαν το βάρος για την σωτηρία του Γένους τα δύσκολα εκείνα χρόνια λίγο πρίν και λίγο μετά την απελευθέρωση, στάθηκαν οι άνθρωποι εκείνοι πού ήταν διαποτισμένοι με τα νάματα του Γένους και την παράδοση. Αυτοί ήταν οι Μοναχοί, με εκφραστές τους Κολλυβάδες πατέρες, τον Διδάσκαλο και Άγιο της Εκκλησίας μας Κοσμά τον Αιτωλό, τον οποίον τα σημερινά βιβλία της Ιστορίας ,τον παρουσιάζουν χωρίς το επίθετο «Άγιος», και επομένως τα σημερινά παιδιά θα νομίζουν ότι ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός είναι κάποιος κύριος πού φορά κοστούμι με σκληρό κολάρο, άλλο ένα φαινόμενο του Διαφωτισμού, ο Κωνσταντίνος ο Οικονόμος ο εξ Οικονόμων, ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, ο Ευγένιος Βούλγαρης, ο Νικηφόρος Θεοτόκης, οι οποίοι έδωσαν την μάχη τους εναντίον των ιδεών αυτών του Διαφωτισμού.
Όλοι αυτοί, «δεν αντιδρούσαν για τις σπουδές ανθρώπων στην Δύση, αλλά αντιδρούσαν για την δυτικοπληξία τους, τον υλισμό, τον αντικληρικαλισμό, τον ορθολογιστικό ανθρωποκεντρισμό και τελικά την αθεΐα», «πού στηριζομένη στα «φώτα» της αλλοτρίας γής θεωρεί τυφλό το Γένος, κατά την άποψη και του Κοραή, και φώς του την μάθηση χωρίς τον φόβο του Κυρίου».
Σήμερα δυστυχώς τα αποτελέσματα Ευρωπαϊκού και του Ελληνικού Διαφωτισμού αυτού του μορφώματος πού μας επιβλήθηκε από την Δύση τα βλέπουμε αφού καταφέραμε ή μάλλον μας κατάφεραν να γίνουμε «Δορυφόροι της Δύσεως». Το Γένος μας μέσα στην ιστορική του πορεία έζησε ημέρες δόξης και μεγαλείου, αλλά και ημέρες κλάματος και στεναγμών. Παρόλ’ αυτά έζησε και ανδρώθηκε, διότι είχε πίστη εμπειρική και βιωματική στον Θεό, και αγάπη στην παράδοση. Βεβαίως το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω. Έχουμε όμως ένα χρέος μεγάλο απέναντι στον Θεό και την ιστορία μας. Είμαστε πολίτες μιάς μεγάλης οικογένειας πού λέγεται Ευρωπαϊκή Ένωση. Ας βγάλουμε από την λήθη του μυαλού μας την παράδοση και την Ορθοδοξία μας, ή αλλιώς τον Ελληνοχριστιανικό μας πολιτισμό, όχι όμως την Ορθοδοξία και την παράδοση της καλοπεράσεως και του Εθνοφυλετισμού, αλλά την Ορθοδοξία όπως την βίωνε αιώνες το Γένος μας, όπως την βίωσαν οι Αγιορείτες και οι Κολλυβάδες, αλλά και οι πραγματικοί Δάσκαλοι του Γένους μας, και τότε σίγουρα οι Εταίροι μας, και όχι μόνο, θα μας δούν με άλλο μάτι, αφού εμείς είμαστε αυτοί πού φτιάξαμε όλους αυτούς πού σήμερα μας μιλούν με υπερηφάνεια για τον πολιτισμό μας και την ιστορία μας, και πού διδάσκονται την αρχαία ελληνική αλλά και την Βυζαντινή γλώσσα και γραμματεία, η οποία αποτελεί την βάση όλων των γλωσσών του κόσμου.
Πηγές και βοθήματα:
1. Αρχιμ Νικοδήμου Σκρέττα. «Η Θεία Ευχαριστία και τα προνόμοια της Κυριακής κατά την διδασκαλία των Κολλυβάδων». Εκδόσεις ΠΟΥΡΝΑΡΑ. ΘΕΣ/ΝΙΚΗ.
2. «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ. 1770-2000». Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα. Τόμος 2ος .
3. Ημερολόγιον 2006. Έκδοσις Ιεράς Σταυροπηγιακής Μονής Θεοτόκου Τατάρνης.
Ο 18ος αιώνας, χαρακτηρίστηκε για την ανάπτυξη της Παιδείας, την ανακάλυψη και εξύψωση του Αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού, την οργάνωση των Συντεχνιών, την εμφάνιση των Φαναριωτών και άλλα. Μέσα σε αυτά πού εμφανίστηκαν, ήταν και ένα κίνημα πού γρήγορα πήρε μεγάλη ανάπτυξη και έβαλε ουσιαστικά τις βάσεις για την δημιουργία του νέου Ευρωπαϊκού πολιτισμού. Και αυτό το κίνημα ήταν ο Διαφωτισμός.
Διαφωτισμός, σύμφωνα με τον ορισμό που δίνει ο καθηγητής Φίλιππος Ηλιού, ήταν το μεγάλο εκείνο ευρωπαϊκό και συνάμα ανατρεπτικό ρεύμα, το οποίο με κέντρο την Γαλλία του 18ου αιώνος, απλώθηκε σε όλη την Ευρώπη και σε αυτήν ακόμα την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Κύρια χαρακτηριστικά αυτού του ρεύματος ήταν η εκκοσμίκευση της γνώσεως, ο ορθολογισμός της Θρησκείας και της πίστεως, αφού ο Θεός πιά χάνει τον υπερφυσικό του και ουσιαστικό του χαρακτήρα και γίνεται πιά καταληπτός μέσα από την γνώση και την σκέψη, και όχι μέσα από την εμπειρία και την θεωρία, όπως αυτή διατηρήθηκε αιώνες και μάλιστα με την διδασκαλία των Νηπτικών Πατέρων του 14ου αιώνος όπως του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, την λατρεία της επιστήμης, αφού για τους Διαφωτιστές η Επιστήμη έγινε ο «Θεός», ενώ πέρασε και η θεωρία κυρίως στα μέρη της άλλοτε Ρωμαίϊκης Αυτοκρατορίας, περί «φώτων και φωτισμού του γένους», από τους «Φωτισμένους της Δύσεως». Εκφραστές αυτής της τάσεως στάθηκαν ο άθεος εγκυκλοπαιδιστής Βολταίρος, η Γαλλική Εγκυκλοπαίδεια, και η Γαλλική Επανάσταση.
Αυτός λοιπόν ο Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός, επηρέασε όπως ήταν φυσικό, και ανθρώπους πού την περίοδο εκείνη είτε σπούδαζαν στην Εσπερία, είτε βρέθηκαν εκεί για να διδάξουν την Ελληνική Παιδεία. Αυτοί, με βάση την διδασκαλία του Διαφωτισμού, άρχισαν να αποπροσανατολίζονται από την Ελληνική Παιδεία και την αποκληρικοποίησή της, ενώ κάνουν μια στροφή πρός την Ελληνική αρχαιότητα, αρνούνται τις παραδόσεις και τα έθιμα τού Γένους τα οποία μας κράτησαν για αιώνες Έλληνες και Ρωμηούς, ενώ γιγαντώθηκε η ιδέα, ότι η απελευθέρωση θα έρθει από την διάδοση της παιδείας και την εισαγωγή νέων δημοκρατικών αξιών. Ειδικά αυτό το τελευταίο είναι γραμμένο μέσα στο Βιβλίο της ιστορίας της ΣΤ΄ Δημοτικού.
Κύριος εκφραστής αυτών των Ιδεών και του «Ελληνικού πλέον Διαφωτισμού», στάθηκε ο ονομαζόμενος «Διδάσκαλος του Γένους» Αδαμάντιος Κοραής. Ο Κοραής, ο οποίος γεννήθηκε στην Σμύρνη το 1748, σπούδασε στην Γαλλία το 1788 και ήταν μάρτυρας της περιφήμου Γαλλικής Επαναστάσεως. Οι ιδέες του όπως ήταν φυσικό επηρέασαν και διαφόρους ανθρώπους όπως τον Άνθιμο Γαζή, τον Νεόφυτο Βάμβα, και τον Θεόκλητο Φαρμακίδη, τον αίτιο και πρωτεργάτη του Εκκλησιαστικού Πραξικοπήματος εναντίον του Οικουμενικού Πατριαρχείου, με τη δημιουργία της τότε «Αυτοκεφάλου Εκκλησίας του Βασιλείου της Ελλάδος».
Ο «Νεοελληνικός Διαφωτισμός», ξένος προς τα ιδεώδη και την παράδοση του Γένους μας, άρχισε να παραθεωρεί την Θεανθρωποκεντρική Ρωμαίϊκη Παράδοση και να προβάλει την κοσμική ανθρωποκεντρική θέαση του κόσμου, την επιστροφή στην αρχαία ελληνική γραμματεία, αγνοώντας τελείως το ένδοξο Βυζάντιο, το οποίο όπως έλεγαν υποδούλωσε και εξαφάνισε τον Ελληνισμό. (Αδαμάντιος Κοραής). Ακόμα η θεοποίηση της επιστήμης έκανε τον Κοραή και όλους τους ομοϊδεάτες του να μην μπορέσουν «να προσεγγίσουν με ταπείνωση και ειλικρίνεια την Ορθοδοξία ως αποκεκαλυμμένο εμπειρικό δρόμο θεώσεως και αγιασμού» (Αρχιμ. Νικοδήμου Σκρέττα. Η Θεία Λειτουργία και τα προνόμοια της Κυριακής κατά την Διδασκαλία των Κολλυβάδων). Ο Π. Γεώργιος Μεταλληνός γράφοντας για τον Αδαμάντιο Κοραή λέγει τα εξής: «Ο Κοραής δεν ενδιαφέρθηκε καθόλου για το φαινόμενο των νεομαρτύρων, ενώ μιλάει για αγραμμάτους καλογήρους, νοθευτές κατ’ αυτόν της εκκλησιαστικής παραδόσεως», ενώ ύβριζε με τα απρεπέστερα λόγια τόσο την Μητέρα Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως, όσο και τους Ιεράρχες της. Αποτέλεσμα όλου αυτού του κακού, ήταν να λεηλατηθούν και να κλείσουν πάνω από τετρακόσια μοναστήρια στο τότε ελεύθερο Ελληνικό Κράτος. Για τους Μοναχούς και μοναστήρια γράφει: «Ο μοναχός αντί πολιτικού ζώου, όπου είναι ο άνθρωπος, διεστράφη και έγινεν αληθώς ζώον μοναχικόν…, είναι δυστυχία, είναι εντροπή κατά την δεκάτην εννάτην εκατονταετηρίδα, οπόταν πολλοί φωτισμένοι της Ευρώπης ηγεμόνες μεταβάλλουσι τα περισσά των Μοναστηρίων εισοδήματα εις σιτηρέσια διδασκάλων, να δίδωμεν εις ολίγους μοναχούς ό,τι χρεωστείται εις όλη την ταλαίπωρον Ελλάδα». Ο «Νεοελληνικός Διαφωτισμός» έφερε ακόμα την διχόνοια ανάμεσα στον φανατισμό και τον ανεπιφύλακτο φιλοδυτικισμό, και στην συντήρηση ή αντίδραση των Ορθοδόξων λογίων και πραγματικών Διδασκάλων του Γένους.
Αυτοί πού πραγματικά σήκωσαν το βάρος για την σωτηρία του Γένους τα δύσκολα εκείνα χρόνια λίγο πρίν και λίγο μετά την απελευθέρωση, στάθηκαν οι άνθρωποι εκείνοι πού ήταν διαποτισμένοι με τα νάματα του Γένους και την παράδοση. Αυτοί ήταν οι Μοναχοί, με εκφραστές τους Κολλυβάδες πατέρες, τον Διδάσκαλο και Άγιο της Εκκλησίας μας Κοσμά τον Αιτωλό, τον οποίον τα σημερινά βιβλία της Ιστορίας ,τον παρουσιάζουν χωρίς το επίθετο «Άγιος», και επομένως τα σημερινά παιδιά θα νομίζουν ότι ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός είναι κάποιος κύριος πού φορά κοστούμι με σκληρό κολάρο, άλλο ένα φαινόμενο του Διαφωτισμού, ο Κωνσταντίνος ο Οικονόμος ο εξ Οικονόμων, ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, ο Ευγένιος Βούλγαρης, ο Νικηφόρος Θεοτόκης, οι οποίοι έδωσαν την μάχη τους εναντίον των ιδεών αυτών του Διαφωτισμού.
Όλοι αυτοί, «δεν αντιδρούσαν για τις σπουδές ανθρώπων στην Δύση, αλλά αντιδρούσαν για την δυτικοπληξία τους, τον υλισμό, τον αντικληρικαλισμό, τον ορθολογιστικό ανθρωποκεντρισμό και τελικά την αθεΐα», «πού στηριζομένη στα «φώτα» της αλλοτρίας γής θεωρεί τυφλό το Γένος, κατά την άποψη και του Κοραή, και φώς του την μάθηση χωρίς τον φόβο του Κυρίου».
Σήμερα δυστυχώς τα αποτελέσματα Ευρωπαϊκού και του Ελληνικού Διαφωτισμού αυτού του μορφώματος πού μας επιβλήθηκε από την Δύση τα βλέπουμε αφού καταφέραμε ή μάλλον μας κατάφεραν να γίνουμε «Δορυφόροι της Δύσεως». Το Γένος μας μέσα στην ιστορική του πορεία έζησε ημέρες δόξης και μεγαλείου, αλλά και ημέρες κλάματος και στεναγμών. Παρόλ’ αυτά έζησε και ανδρώθηκε, διότι είχε πίστη εμπειρική και βιωματική στον Θεό, και αγάπη στην παράδοση. Βεβαίως το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω. Έχουμε όμως ένα χρέος μεγάλο απέναντι στον Θεό και την ιστορία μας. Είμαστε πολίτες μιάς μεγάλης οικογένειας πού λέγεται Ευρωπαϊκή Ένωση. Ας βγάλουμε από την λήθη του μυαλού μας την παράδοση και την Ορθοδοξία μας, ή αλλιώς τον Ελληνοχριστιανικό μας πολιτισμό, όχι όμως την Ορθοδοξία και την παράδοση της καλοπεράσεως και του Εθνοφυλετισμού, αλλά την Ορθοδοξία όπως την βίωνε αιώνες το Γένος μας, όπως την βίωσαν οι Αγιορείτες και οι Κολλυβάδες, αλλά και οι πραγματικοί Δάσκαλοι του Γένους μας, και τότε σίγουρα οι Εταίροι μας, και όχι μόνο, θα μας δούν με άλλο μάτι, αφού εμείς είμαστε αυτοί πού φτιάξαμε όλους αυτούς πού σήμερα μας μιλούν με υπερηφάνεια για τον πολιτισμό μας και την ιστορία μας, και πού διδάσκονται την αρχαία ελληνική αλλά και την Βυζαντινή γλώσσα και γραμματεία, η οποία αποτελεί την βάση όλων των γλωσσών του κόσμου.
Πηγές και βοθήματα:
1. Αρχιμ Νικοδήμου Σκρέττα. «Η Θεία Ευχαριστία και τα προνόμοια της Κυριακής κατά την διδασκαλία των Κολλυβάδων». Εκδόσεις ΠΟΥΡΝΑΡΑ. ΘΕΣ/ΝΙΚΗ.
2. «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ. 1770-2000». Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα. Τόμος 2ος .
3. Ημερολόγιον 2006. Έκδοσις Ιεράς Σταυροπηγιακής Μονής Θεοτόκου Τατάρνης.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου