Τρίτη 31 Ιουλίου 2012



Εδῶ ὁποῦ ἦλθα, χριστιανοί μου, ἔλαβα μίαν χαράν μεγάλην, μά ἔλαβα καί μίαν λύπην μεγάλην. Χαράν μεγάλην ἔλαβα βλέποντας τήν καλήν σας γνώμην, τήν καλήν σας μετάνοιαν, λύπην ἔλαβα στοχαζόμενος τήν ἀναξιότητά μου, πώς δέν ἔχω καιρόν νά σᾶς ἐξομολογήσω ὅλους ἕνα πρός ἕνα, νά μοῦ εἰπῆ τό παράπονό του ὁ καθένας, νά τοῦ εἰπῶ καί ἐγώ ἐκεῖνο ὁποῦ μέ φωτίση ὁ Θεός. Θέλω καί ἀγαπῶ, ἀμά δέν ἠμπορῶ, παιδιά μου. Καθώς ἕνας πατέρας εἶναι ἄρρωστος, πηγαίνει τό παιδί του νά τό παρηγορήση, ἐκεῖνος μήν μπορώντας τό διώχνει, μά πῶς τό διώχνει; Μέ τήν καρδίαν καμμένην. Θέλει νά τό παρηγορήση, μά δέν ἠμπορεῖ. Πατέρας ἀνάξιος εἶμαι ἐγώ. Πνευματικά παιδιά μου εἴσαστε ἡ εὐγενεία σας. Τώρα ἔρχεται ἕνας νά ἐξομολογηθῆ εἰς τοῦ λόγου μου νά μοῦ εἰπῆ τό παράπονόν του, νά τοῦ εἰπῶ καί ἐγώ ἐκεῖνο ὁποῦ μέ φωτίση ὁ Θεός. Ἐγώ μήν ἠμπορώντας τόν διώχνω, μά πῶς τόν διώχνω; Τόν διώχνω καί καίεται ἡ καρδία μου καθώς ὁ πατέρας μέ τό παιδί του. Τί νά σᾶς κάμω; Μά πάλιν, νά μήν ὑστερηθῆτε παντελῶς, σᾶς λέγω ἐγώ παραμικρόν. Ὅταν θέλετε νά ἰατρεύσετε τήν ψυχή σας, τέσσαρα πράγματα σᾶς χρειάζονται. Κάνομέ τε ἕνα παζάρι; Ἀπό τόν καιρόν ὁποῦ ἐγεννηθήκετε ἕως τώρα ὅσα ἁμαρτήματα ἐκάμετε νά τά πάρω ὅλα εἰς τόν λαιμόν μου καί ἡ εὐγενεία σας νά μοῦ πάρετε τέσσαρες τρίχες. Βαρύ νά ἀσηκώσετε τέσσαρες τρίχες ἀπό αὐτά τά γένεια καί νά σᾶς πάρω ἐγώ ὅλα σας τά ἁμαρτήματα; Καί τί νά τά κάμω; Ὡστόσον ἔχω μίαν καταβόθρα καί τά ρίχνω ὅλα μέσα ὡσάν χωνευτήρι. Ποία εἶναι ἡ καταβόθρα; Εἶναι ἡ εὐσπλαγχνία τοῦ Χριστοῦ μας.
Πρώτη τρίχα εἶναι ὅταν θέλετε νά ἐξομολογᾶσθε τό πρῶτον θεμέλιον εἶναι αὐτό ὁποῦ εἴπαμε, νά συγχωρᾶτε τόν ἐχθρόν σας. Τό κάμνετε;
‒ Τό κάμνομεν, ἅγιε τοῦ Θεοῦ.
Ἐπήρετε τήν πρώτην τρίχα. Δευτέρα τρίχα εἶναι νά εὑρίσκετε πνευματικόν καλόν, γραμματισμένον, σοφόν, ἐνάρετον, εὐλαβῆ νά ἐξομολογᾶσθε. Καί νά ἐξομολογᾶσαι καί νά εἰπῆς ὅλα σου τά ἁμαρτήματα. Νά ἔχης ἑκατό ἁμαρτίες καί εἰπῆς τίς ἐνενῆντα ἐννέα εἰς τόν πνευματικόν καί μίαν νά μή φανερώσης, ὅλες ἀσυγχώρητες μένουν. Καί ὅταν κάνης τήν ἁμαρτίαν, τότε πρέπει νά ἐντρέπεσαι, ἀλλά ὅταν ἐξομολογᾶσαι, νά μήν ἔχης καμμίαν ἐντροπήν.
Μία γυναῖκα ἐπῆγε νά ἐξομολογηθῆ εἰς ἕνα ἀσκητήν. Ὁ ἀσκητής εἶχεν ἕνα ὑποτακτικόν ἐνάρετον. Λέγει τοῦ ὑποτακτικοῦ του ὁ ἀσκητής: πήγαινε παρέκει νά ἐξομολογήσω τήν γυναῖκα. Ὁ ὑποτακτικός ἐμάκρυνεν ἕως ὁποῦ ἔβλεπε, μά δέν ἤκουε τίποτε. Ἐξομολόγησε τήν γυναῖκα, ἔφυγε. Ὕστερα ἔρχεται ὁ ὑποτακτικός καί λέγει: «Γέροντά μου, εἶδα ἕνα παράδοξον θαῦμα: ἐκεῖ πού ἐξομολογοῦσες τήν γυναῖκα ἔβλεπα ὁποῦ ἔβγαιναν μέσα ἀπό τό στόμα της ὀφίδια μικρά. Βλέπω καί κρεμιέται ἕνα μεγάλο. Ἔκανε νά ἔβγη καί πάλιν ἐτραβήχθη εἰς τά ὀπίσω.» Λέγει ὁ ἀσκητής: «Πήγαινε νά τήν κράξης νά ἔλθη ὀπίσω ὀγλήγορα.» Πηγαίνοντας ὁ ὑποτακτικός τήν εὗρεν ἀποθαμένην. Γυρίζει ὀπίσω καί τό λέγει τοῦ γέροντός του. Αὐτός μήν ἠμπορώντας νά καταλάβη τό θαῦμα ἐπαρακάλεσε τόν Θεόν νά τοῦ φανερώση ἡ γυναῖκα ἐσώθη ἤ ἐκολάσθη; Καί φαίνεται ἐμπρός του μία ἀρκούδα μαύρη καί λέγει τοῦ ἀσκητή: «Ἐγώ εἶμαι ἐκείνη ἡ ταλαίπωρος γυναῖκα, ὁποῦ ἐξομολογήθηκα καί δέν σοῦ ἐφανέρωσα ἕνα θανάσιμον ἁμάρτημα ὁποῦ εἶχα κάμει καί διά τοῦτο ὅλα μου τά ἁμαρτήματα ἔμειναν ἀσυγχώρητα καί μέ ἐπρόσταξεν ὁ Κύριος νά πηγαίνω εἰς τήν Κόλασιν νά καίωμαι πάντοτε.» Καί ἐνταυτῷ ἔγινε μία βρῶμα ὡσάν καπνός καί ἐχάθη ἀπ᾽ ἔμπροσθέν του.
Διά τοῦτο, χριστιανοί μου, ὅταν ἐξομολογᾶσθε, νά λέγετε ὅλα σας τά ἁμαρτήματα παστρικά καί καλά. Καί πρῶτον νά εἰπῆς τοῦ πνευματικοῦ σου: «Πνευματικέ μου, ἐγώ θέ νά κολαστῶ, διατί δέν ἀγαπῶ τόν Θεόν καί τούς ἀδελφούς μου μέ ὅλην μου τήν καρδίαν καί μέ ὅλην μου τήν ψυχήν ὡσάν τόν ἑαυτόν μου.» Καί νά εἰπῆς ἐκεῖνο πού σέ τύπτει τό συνειδός σου ἤ ἐφόνευσες ἤ ἐπόρνευσες ἤ ἐμοίχευσες ἤ ὅρκον ἔκαμες ἤ εἶπες ψεύματα ἤ τόν πατέρα σου ἤ τήν μητέρα σου δέν ἐτίμησες ἤ ἀδελφός τόν ἀδελφόν ἤ γείτονας τόν γείτονα ἤ γυναῖκα τόν ἄνδρα ἤ ἄλλο κακόν ὁποῦ νά ἔκαμες. Βαρύ εἶναι νά τό κάμης αὐτό;
‒ Ὄχι, ἅγιε διδάσκαλε.
Ἰδού ἐπῆρες τήν δευτέραν τρίχα. Ἡ τρίχα ἡ τρίτη εἶναι φυσικά ὡσάν ἐξομολογηθῆς θέ νά σέ ἐρωτήση ὁ πνευματικός νά σοῦ εἰπῆ: «Διατί, παιδί μου, νά κάμης αὐτά τά ἁμαρτήματα;» Ἐσύ νά προσέχης νά μήν κατηγορήσης ἄλλον, ἀλλά τοῦ λόγου σου καί νά εἰπῆς: «Αὐτά τά ἔκαμα ἀπό τό κακόν μου κεφάλι, ἀπό τήν κακήν μου προαίρεσιν.» Βαρύ εἶναι νά κατηγορήσης τοῦ λόγου σου;
‒ Ὄχι.
Λοιπόν ἐπῆρες καί τήν τρίτην τρίχα. Ἔχομεν τήν τετάρτην. Ὅταν σέ δώση ἄδειαν ὁ πνευματικός σου καί ἀναχωρήσης, νά ἀποφασίσης μέ στερεάν γνώμην, μέ στερεάν ἀπόφασιν καλύτερα νά χύσης τό αἷμα σου, μά εἰς ἄλλην φοράν ἁμαρτίαν νά μή κάμης. Τό κάμνεις καί αὐτό;
‒ Μάλιστα.
Ἐπῆρες καί τήν τετάρτην τρίχα. Αὐτά τά τέσσαρα εἶναι τά ἰατρικά σου καθώς εἴπαμε καί ὄχι ἄλλα. Τό πρῶτον εἶναι νά συγχωρᾶτε τούς ἐχθρούς σας. Τό δεύτερο νά ἐξομολογᾶσθε παστρικά καί καλά. Τό τρίτο νά κατηγορᾶτε τοῦ λόγου σας. Τό τέταρτο νά ἀποφασίζετε νά μή κάμετε ἁμαρτίαν. Καί ἄν ἠμπορεῖτε νά ἐξομολογᾶσθε κάθε ἡμέραν, καλόν καί ἅγιον εἶναι. Εἰδέ καί δέν ἠμπορεῖτε καθ᾽ ἡμέραν, ἄς εἶναι μία φορά τήν ἑβδομάδα καί μία φορά τόν μῆνα ἤ τό ὀλιγώτερον τέσσαρες φορές τόν χρόνον. Καί νά συνηθίζετε τά παιδιά σας ἀπό μικρά, διά νά συνηθίζουν εἰς τόν καλόν δρόμον, νά ἐξομολογοῦνται.
Ἰδού ὁπού σᾶς ἐξομολόγησα ὅλους παρρησίᾳ, διά νά μήν ὑστερηθῆτε. Αὐτά ὁπού σᾶς εἶπα εἶναι τά ἰατρικά σας εἰδέ ἐκεῖνο ὁπού δίνουν οἱ πνευματικοί, σαρανταλείτουργα, μετάνοιες, νηστεῖες καί ἄλλα, δέν εἶναι ἰατρικά, ἀλλά διά νά μήν τύχη καί ξεπέσετε ἄλλην φοράν εἰς τήν ἁμαρτίαν σᾶς τά δίδουν καί ὅποιος τά βάλη μέσα εἰς τήν καρδίαν του αὐτά τά τέσσαρα, νά ἀποθάνη ἐκείνη τήν ὥραν, σώνεται. Εἰδέ χωρίς αὐτά τά τέσσαρα χίλιες χιλιάδες καλά νά κάμη ὁ ἄνθρωπος, ἄν ἀποθάνη, εἰς τήν Κόλασιν πηγαίνει.



ΚΟΣΜΑ ΤΟΥ ΑΙΤΩΛΟΥ
ΔΙΔΑΧΕΣ
Ἰωάννου Β. Μενούνου
Ἐκδ. «ΤΗΝΟΣ»


Πηγαίνοντας σ’ ένα Μοναστήρι της Φθιώτιδος , συνάντησα στον δρόμο έναν παράξενο καλόγερο, με ανεμοδαρμένα γκρίζα γένια και αχτένιστα μαλλιά, που τον έλεγαν Ιωάννη. Τα ράσα του πολύ τριμμένα και όχι πολύ καθαρά κι ένα βλέμμα κοφτερό σαν αετίσιο που δεν βοηθούσε να λογαριάσης την ηλικία του. Ψηλός, λιπόσαρκος, σου έδινε την εντύπωση αντάρτη των βουνών και θύμιζε στιγμές-στιγμές τον μεγάλον εκείνον αντάρτη της Ερήμου, τον Πρόδρομο και Βαπτιστή Ιωάννη. Έδειχνε και τούτος ατρόμητος , αλλά και συγκλονισμένος ταυτόχρονα, ωσάν να έβλεπε αδιάκοπα μπροστά του τον Θεόν. Με χαιρέτησε πρώτος και με ρώτησε αν πηγαίνω στο Μοναστήρι που φαινόταν κατάντικρυ στην δασωμένη βουνοπλαγιά.
- Πηγαίνω να βρω τον Γέροντα Σωφρόνιο, είπα.
- Τον ίδιο σκοπό έχουμε, αποκρίθηκε. Κι εγώ στον Γέροντα Σωφρόνιο πηγαίνω. Στάσου όμως και πάρε μιαν ανάσα ,γιατί έχουμε ακόμα πολύ δρόμο να κάνουμε και ο κατσικόδρομος είναι ανηφορικός.
Καθήσαμε κάτω από ένα δέντρο. Εκείνος άνοιξε τον ντροβά του και έβγαλε το παγούρι με το νερό που κουβαλούσε πάντα μαζί του.
- Θες μια γουλιά; με ρώτησε.
Ήπιε μόνον εκείνος και ύστερα συστηθήκαμε. Ήταν ιερομόναχος και δεν ήξερε πολλά γράμματα κοσμικά. Μόνον το δημοτικό είχε τελειώσει και δυο τάξεις του παλιού γυμνασίου. Γρήγορα όμως κατάλαβε ότι ο κόσμος τούτος είναι γεμάτος λάσπη και πήρε τα βουνά για να καλογερέψη και να γλιτώση από την βρωμιά της ματαιότητος. Τον πήρε κοντά του , σαν υποτακτικόν, ο Γέροντας Ισαάκ ,και η πρώτη εντολή που του έδωσε ήταν:
- Μάθε να προσεύχεσαι.
- Και πώς θα μάθω, Γέροντα;
- Παρακάλεσε τον Θεό να σου δείξη, μου είπε. Και συνέχισε: «Πιστεύεις στον Χριστό;». Και όταν του απάντησα ότι πιστεύω, μου ξανάπε:
- Όσο περισσότερο πιστεύεις στον Θεό, τόσο και ο Θεός θα πιστεύη σε σένα και θα σε προστατεύη συνεχώς.
Έτσι, από την μιαν απορία έπεφτα σε άλλη, και ο Γέροντας Ισαάκ μου έδωσε την εξήγηση λέγοντάς μου: «Όταν αγκαλιάζης κάποιον πώς τον αγκαλιάζεις;
- Με τα χέρια μου τον αγκαλιάζω, απάντησα.
- Το ίδιο να κάνης και με τον Θεόν, όταν προσεύχεσαι.
- Μα τον Θεόν δεν τον βλέπω, δεν είναι μπροστά μου για να τον αγκαλιάσω!
- Ποιός σου το είπε αυτό, βρε κουτορνίθι; Ο Θεός είναι πάντοτε μπροστά σου, αφού είναι «πανταχού παρών και τα πάντα πληρών». Μόλις λοιπόν αρχίζεις να προσεύχεσαι, σε πλησιάζει ακόμα πιο πολύ και σε ακούει. Κατάλαβες;
- Μα εγώ δεν τον βλέπω, Γέροντα…
- Δεν τον βλέπεις, μου είπε, γιατί τα μάτια σου είναι γεμάτα τσίμπλες από τις αμαρτίες σου. Αυτό κάνουν οι αμαρτίες. Γεμίζουν τα μάτια της ψυχής με τσίμπλες, για να μη βλέπουμε πού βρισκόμαστε και πού πάμε και τί κάνουμε…
- Και έμαθες να προσεύχεσαι, π. Ιωάννη; τον ρώτησα.
- Τί να σου πω; Ακόμα προσπαθώ, αδελφέ μου, αποκρίθηκε. Η προσευχή είναι η πιο δύσκολη δουλειά σ’ αυτόν τον κόσμο, η αληθινή προσευχή ,βεβαίως, όχι να κρατάς ένα βιβλίο και να διαβάζης λόγια. Όποιος μάθει καλά την προσευχή, σώζεται. Γιατί ο προσευχόμενος αληθινά μιλά με τον Θεό και ο Θεός τον καθοδηγεί σε όλα.
- Αυτό ,που σου είπε ο Γέροντάς σου, να αγκαλιάζης τον Θεόν όταν προσεύχεσαι, δεν σου το εξήγησε πώς γίνεται;
- Βέβαια, βέβαια, είπε ο π. Ιωάννης. Γιατί και σε μένα έκανε μεγάλη εντύπωση αυτός ο λόγος και δεν κατάλαβα στην αρχή τί ήθελε να πη.
- Και τί εξήγηση σου έδωσε;
- Μου είπε ότι δεν αγκαλιάζουμε ποτέ την μάνα ή τον πατέρα μας ή το παιδί μας μόνο με το ένα χέρι, αλλά και με τα δυο. Και στην προσευχή έχουμε δύο χέρια, τον νου και την καρδιά. Πρέπει και με τα δυο αυτά χέρια να αγκαλιάζουμε τον Θεόν. Και αν φθάσουμε σιγά-σιγά στο σημείον να ενώσουμε τον νου με την καρδιά και την καρδιά με τον νου και να νοιώθουμε αληθινά τα όσα λέγει ο νους, τότε φτάνουμε στην αληθινή προσευχή και αγκαλιάζουμε τον Θεόν και ο Θεός αγκαλιάζει εμάς, όπως ο βιολογικός μας πατέρας , όταν τον αγκαλιάζη το παιδί του. Να το θυμάσαι πάντοτε ότι τα χέρια της ψυχής είναι ο νους και η καρδιά…

… - Και τι άλλο σου είπε ο π. Σωφρόνιος για την προσευχή;
- Πολλά μου έχει πει, αποκρίθηκε, αλλά εκείνο που μου έκανε μεγάλη εντύπωση, είναι αυτό που μου δίδαξε την πρώτη φορά όπου τον επισκέφθηκα. Μου είπε: «Όταν προσεύχεσαι, να ξέρης ότι αυτή είναι η τελευταία προσευχή σου σ’ αυτόν τον κόσμο και ότι την ίδια μέρα θα φύγης από αυτήν την ζωήν για πάντα. Να έχης την αίσθηση ότι αυτά είναι τα τελευταία λόγια σου στον Θεόν. Τότε τι θα του πης; Δεν θα βάλης τα κλάματα και δεν θα παρακαλής να σε συγχωρέση για τις αμαρτίες σου και δεν θα παρακαλής να σε σώση και δεν θα δοξάζης τον Θεόν για το παντοδύναμον μεγαλείον του, αφού είναι Κύριος της ζωής και του θανάτου, και από αυτόν τον ίδιον και μόνον από αυτόν εξαρτώνται τα σύμπαντα; Πώς θα προσευχηθής τότε, την τελευταία ώρα της ζωής σου; Έτσι να προσεύχεσαι πάντα, γιατί δεν ξέρεις πότε θα τελειώση η σύντομη πορεία σου σ’ αυτόν τον κόσμο…
- Σοφά λόγια, πολύ σοφά, είπα με θαυμασμό…
….
- Σε ακούω , πάτερ, να ψέλνης συνεχώς «Θεοτοκία» και «Δοξαστικά» για την Θεοτόκον. Σου αρέσουν τόσον πολύ αυτά τα τροπάρια ή έχουν άλλη σημασία; ξαναρώτησα.
- Και για τα δυο, που είπες φίλε μου. Και γιατί μου αρέσουν πολύ και γιατί έχουν ιδιαίτερη σημασία, το να τιμούμε την Μητέρα του Θεού, το αγνότερον πλάσμα της παγκοσμίου ιστορίας. Τέτοιος άνθρωπος δεν έχει εμφανισθεί , ούτε πρόκειται να φανή σ’ αυτόν τον κόσμον. Είναι αυτό που λέγει ο Ψαλμός: «Χαίρε χαράς δοχείον». Και όντως είναι το δοχείον της αιώνιας χαράς . Και αυτό το δεύτερον μου το εξήγησε μια μέρα ο π. Σωφρόνιος.
- Για τα «Θεοτοκία»;
- Για κάθε προσευχή προς την Υπεραγίαν Θεοτόκον, συνέχισε ο π. Ιωάννης.
- Δηλαδή, πώς σου το είπε;
- Δεν θα τελειώνης, παιδί μου, την προσευχή σου, χωρίς να επικαλεσθής την βοήθεια και την μεσιτείαν της Θεοτόκου, χωρίς την «ουρά» της προσευχής, διότι αυτό κάνει και η Εκκλησία, που έχει καθιερώσει μετά από άλλα δοξολογικά υμνογραφήματα , να ψάλλεται και ένα Θεοτοκίον, που είναι πάντοτε αφιερωμένον στην Κυρίαν Θεοτόκον. Αλλά και ο λαός μας , μέσα στην σοφή απλότητά του, αυτό κάνει. Επικαλείται μετά τον Χριστόν την παναγία και λέγει: “Έλα Χριστέ και Παναγία” και κάνει τον σταυρό του και πορεύεται ανάλογα. Γι’ αυτό κι εσύ να κάνης το ίδιο και θα έχης πολλή βοήθεια και ευλογία εξ ύψους».
Σιώπησε ο Γέροντας Ιωάννης κι εγώ σκεφτόμουνα τα όσα είχε πει για την προσευχή προς την Παναγία. Κι ακόμα τα λόγια του για τα δυο χέρια της ψυχής, τον νου και την καρδιά, με τα οποία πρέπει να αγκαλιάζουμε τον Θεόν όταν προσευχόμαστε. Και ο π. Ιωάννης ξανάρχισε να σιγοψέλνη:
- Πάντων προστατεύεις, Αγαθή, των καταφευγόντων εν πίστει τη κραταιά σου χειρί∙ άλλην γαρ ουκ έχομεν αμαρτωλοί προς τον Θεόν…»…





Από το βιβλίο: «Π. Μ. ΣΩΤΗΡΧΟΣ
ΚΛΑΨΕ ΠΑΝΑΓΙΑ ΜΟΥ
(Πώς θα βρούμε την άνωθεν βοήθεια)»
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Χάρις

Όταν η θ. Χάρις επισκέπτεται την ψυχή, την τέρπει και την θερμαίνει. Όταν απομακρύνεται, την γεμίζει ανησυχία και αδημονία. Συνήθως απομακρύνεται για να την δοκιμάση ή για να την τιμωρήση για κάτι κακό που δέχθηκε και μολύνθηκε. Στην πρώτη περίπτωσι επιστρέφει σύντομα, μόλις η ψυχή την αναζητήση θερμά. Στην δεύτερη όμως δεν επιστρέφει, αν δεν προηγηθή ειλικρινής μετάνοια και καθαρή εξομολόγησις».
Η χάρις του Αγ. Πνεύματος είναι φωτιά. Η φωτιά διατηρείται με ξύλα. Ξύλα πνευματικά είναι η προσευχή…
Μόλις η χάρις εγγίζη την καρδιά, αμέσως ο νους και η καρδιά στρέφονται προς τον Θεό. Ο νους δεν μένει ποτέ ανενέργητος. Εφ’ όσον λοιπόν θα είναι στραμμένος προς τον Θεό, για τον Θεό κα θα σκέπτεται. Από αυτό απορρέει η μνήμη του Θεού, που είναι ο παντοτινός συνοδοιπόρος μιας ευλογημένης καταστάσεως. Η μνήμη του Θεού δεν μένει ποτέ άκαρπη, αλλά μας οδηγεί να βλέπουμε τα έργα της θείας τελειότητος, της χάριτος, της αληθείας , της δημιουργίας, της προνοίας, της κρίσεως και της αντιμισθίας. Όλα αυτά μαζί αποτελούν τον κόσμο του Θεού ή την περιοχή του πνεύματος. Η ζηλωτής χριστιανός αναπόφευκτα παραμένει σ’ αυτήν την περιοχή.
Θέλετε να διατηρήσετε τον ζήλο αυτόν; Μόλις διαπιστώνετε ότι η φλόγα της χάριτος αδυνατίζει, πάρτε προσάναμμα από την πνευματική σας καύσιμη ύλη και αναζωπυρώνετέ την. Και όλα θα πάνε καλά.
Από το σύνολο αυτών των πνευματικών κινήσεων προέρχεται ο φόβος του Θεού, η ευλαβής στάσις της καρδιάς μας μπροστά στον Θεό».
«Ο φιλάνθρωπος Χριστός σας κάλεσε και σας ωδήγησε στον δρόμο της σωτηρίας. Ευχαριστήστε Τον. Ξεφύγατε από τον ευρύχωρο δρόμο της απώλειας. Έχετε όμως τα μάτια σας άγρυπνα, γιατί ο εχθρός δεν κοιμάται. Δεν απομακρύνεται από κοντά σας και σας παρακολουθεί αναζητώντας ευκαιρία να σας παρασύρη πάλι στο κακό.
Έχετε σύμμαχο την θ. Χάρι. Όσο σας παραστέκει, ο εχθρός δεν τολμά να σας επιτεθή. Προσέχετε λοιπόν, μη σκεφθήτε ποτέ υπερήφανα για τον εαυτό σας, γιατί τότε η θ. Χάρις θα σας εγκαταλείψη».
                                                                                     
Σωτηρία

Παντού μπορείτε να σωθείτε. Η σωτηρία δεν εξαρτάται τόσο από τον τόπο και τις εξωτερικές συνθήκες, όσο από την εσωτερική διάθεση. Εάν υπάρχη πίστις ζωντανή, εάν δεν υπάρχουν αμαρτίες που μας χωρίζουν από τον Θεό και σβήνουν τον θείο ζήλο, όπως το νερό σβήνει την φωτιά, εάν η σχέσις σας με την αγία μας Εκκλησία είναι σταθερή και βαθειά, εάν εκπληρώνετε τα θρησκευτικά σας καθήκοντα, τότε βρίσκεσθε στο δρόμο της σωτηρίας. Σας μένει μόνο να προσέχετε και να διατηρήτε τον εαυτό σας στη θέσι που βρίσκεσθε με την διαρκή ενθύμησι του Θεού, την μνήμη του θανάτου, την «συντετριμμένην και τεταπεινωμένην καρδίαν».
Έχοντας μια τέτοια εσωτερική διάθεσι μπορείτε να σωθήτε εντός της μονής είτε εκτός αυτής. Γενικά οι προϋποθέσεις της σωτηρίας είναι καλύτερες εντός της μονής. Αλλά εάν είναι καλύτερες ειδικά για σας, αυτό κάποιος άλλος μπορεί να σας το πη, όχι εγώ. Ο Κύριος είναι κοντά μας. Όλους μας αγαπά και θέλει όλοι να σωθούν. Δεν θα παραθεωρήση και την δική σας προσευχή. Μόνο να προσεύχεσθε ταπεινά και προσεκτικά».

«Γνωρίζετε ασφαλώς πώς σώζεται μια ψυχή. Σας περιγράφω κι εγώ τον τρόπο:
Προηγείται ο φόβος του Θεού. Όταν κυριαρχή μέσα στην ψυχή σας καλός οικοδεσπότης όλα τα τακτοποιεί. Υπάρχει μέσα σας; Ευχαριστήστε θερμά τον Θεό και διατηρήστε τον. Δεν υπάρχει; Εξετάστε το γιατί. Φροντίστε σύντομα να τον εγκαταστήσετε μέσα σας, κυρίαρχο και δεσπότη.
Από τον φόβο του Θεού, γεννιέται σαν πρώτο τέκνο το «το συντετριμμένον πνεύμα και η συντετριμμένη και τεταπεινωμένη καρδία» ( πρβλ. Ψαλμ. 50,19 ) .
Για να ενισχυθή ο φόβος του Θεού, πρέπει να διατηρούμε αδιάλειπτα την μνήμη του θανάτου και της μελλούσης κρίσεως. Μόλις ξυπνήσετε το πρωί , επικαλεσθήτε την μνήμη αυτή όλη την ημέρα. Συνεργασθήτε μαζί της σαν να είναι ο πρώτος σύμβουλός σας . Προσθέστε σ’ αυτά την συναίσθησι της παρουσίας του Κυρίου , που βρίσκεται διαρκώς κοντά σας και γνωρίζει τις πιο μυστικές σκέψεις και πράξεις σας.
Όταν η τριάδα αυτή, ο φόβος δηλαδή του Θεού , η μνήμη του θανάτου και της κρίσεως, και η συναίσθησι της παρουσίας του Κυρίου , εγκατασταθή στην καρδιά σας, τότε το έργο της σωτηρίας σας βρίσκεται σε πρόοδο. Όταν όμως απουσιάζη, τότε πρέπει ν’ ανησυχήσετε και ν’ αναζητήσετε την αιτία. Γιατί τότε οι οποιεσδήποτε άλλες προσπάθειές σας είναι ασήμαντες και μάταιες».

«Είναι πολύ καλό να έχετε αγώνα. Εάν σταματήση θα είναι συμφορά. Εάν ο ζήλος χαλαρώση και δεν λαμβάνετε κανένα μέτρο για την ενίσχυσί του, τότε θα σβήση εντελώς, όπως το καντήλι που του λείπη το λάδι.
Εφ’ όσον λοιπόν πραγματικά ενδιαφέρεσθε για την σωτηρία σας, μην παραμένετε στην απραξία. Συγκεντρωθήτε στον εαυτό σας και σκεφθήτε όλες τις αφυπνιστικές χριστιανικές αλήθειες, αρχίζοντας από την δημιουργία του κόσμου και τελειώνοντας με την φοβερή ημέρα της Κρίσεως. Σκεφθήτε ότι η ζωή σας θα συνεχιστεί σε μια αμετάβλητη αιωνιότητα είτε μακαρία είτε ζοφερή. Προσευχηθήτε στον πανταχού παρόντα Κύριο να ξυπνήση την ψυχή σας απ’ τον επικίνδυνο ύπνο και λήθαργο.
Ο Κύριος να σας σώση. Ο Κύριος να σας σώση. Ο Κύριος να σας σώση. Δεν μπορούμε να κοιμώμαστε, όταν τριγύρω μας βρίσκωνται φθονεροί εχθροί που ζητούν να μας εξολοθρεύσουν».

Αγώνας

Ο δρόμος του χριστιανού είναι γεμάτος εμπόδια, που γίνονται ολοένα και πιο πολλά. Αγωνισθήτε λοιπόν με ανδρεία και ηρωισμό , ακολουθώντας τον απόστολο Παύλο. Όποιος παλεύει με τα πάθη του εκπληρώνει τις εντολές του Κυρίου. Ανάλογα με τον αγώνα του εξαγνίζεται. Και ανάλογα με τον εξαγνισμό του πλησιάζει τον Κύριο που υποσχέθηκε ότι: «ελευσόμεθα και μονήν ποιήσομεν» ( Ιωάν. 14, 23 ) στην καθαρή καρδιά.
«Όταν ψυχραίνεται ο ζήλος για την πνευματική ζωή, πρέπει με κάθε τρόπο να τον θερμαίνουμε καταφεύγοντας με φόβο και τρόμο στον Θεό. Η ραθυμία, η ακηδία, η κατάθλιψις του πνεύματος και του σώματος θα μας έρχωνται και καμιά φορά θα μας ταλαιπωρούν αρκετό καιρό. Δεν πρέπει να δειλιάζουμε . Θα παραμένουμε σταθεροί και ανδρείοι στις αρχές μας, εκτελώντας με υπομονή τα καθήκοντά μας.
Ας μην πιστεύουμε ότι θα έχουμε πάντοτε εσωτερική θέρμη ή ότι θ’ απολαμβάνουμε διαρκώς εσωτερική γλυκύτητα. Αυτό μην το ελπίζετε. Αντίθετα, να περιμένετε συχνά ξαφνικές μεταπτώσεις. Γι’ αυτό όταν σας πολεμή η ακηδία και η θλίψις, να τις αντιμετωπίζετε σαν κάτι συνηθισμένο στην πνευματική ζωή. Ενώ όταν σας ανακουφίζη η θέρμη και η γλυκύτητα, να τις αντιμετωπίζετε σαν εκδηλώσεις του θείου ελέους, για τις οποίες δεν είμαστε άξιοι».
«Εάν το πρωί προσευχηθήτε, όπως πρέπει, όλη η ημέρα σας θα ευλογηθή. Μην απελπίζεσθε για τις προσπάθειες που σας φαίνονται άκαρπες. Θυμηθήτε πώς μάθατε να πλέκετε ή να διαβάζετε ή να γράφετε. Πόσους κόπους καταβάλατε τότε… Τώρα όμως τα κάνετε όλα άνετα. Το ίδιο θα συμβή και με την ψυχική σας καλλιέργεια. Προς το παρόν φαίνεται δύσκολο να νικήση κανείς τους λογισμούς. Αργότερα όμως θα τους διώχνη ευκολώτερα. Μόνο που δεν πρέπει να σταματήση ποτέ τον αγώνα μ’ αυτούς, αλλά ν’ αγωνίζεται ολοένα και περισσότερο.
Να καταφεύγετε με όλη σας την καρδιά στον Κύριο. Είναι ο γιατρός όλων των ψυχών και των σωμάτων! Με μια Του κίνηση, όλα τα δυσάρεστα σκορπίζονται και όλα τα ευχάριστα πολλαπλασιάζονται».
«Είναι πολύ καλό το ότι μεριμνώντας για τα καθημερινά δεν αφήνετε την εσωτερική εργασία. Αγωνισθήτε και ο Θεός θα σας ενισχύση να νικήσετε όλους τους εφάμαρτους λογισμούς. Ο Μ. Αντώνιος έλεγε: «Τα χέρια στην δουλειά, ο νους στον ουρανό». Αυτό έκανε και δίδασκε».

Φόβος Θεού

Ο φόβος του Θεού είναι η ρίζα κάθε καλού έργου. Ούτε ένα λεπτό να μην απομακρύνεται από την καρδιά σας. Σαν το κερί ν’ ανάβη και να φωτίζη όλους τους λογισμούς, όλες τις εσωτερικές κινήσεις της καρδιάς σας.
Αυτός θα σας διδάξη να βαδίζετε σωστά, να εργάζεσθε το κάθε τι σαν έργο του Θεού. Αυτός θα σας διδάξη να στέκεσθε, όπως εκείνοι που βρίσκονται μπροστά στον βασιλέα. Αυτός θα σας δείξη να προχωρήτε , όπως προχωρούν εκείνοι που κρατούν ένα ποτήρι γεμάτο νερό, από το οποίο δεν πρέπει να στάξη ούτε μια σταγόνα.
Όταν η εσωτερική ζωή πάρη αυτά τα χαρακτηριστικά, τότε θα συνειδητοποιήται κάθε απρεπής κίνησις του νου και της καρδιάς. Αμέσως τότε θ’ ανακρίνεται ενώπιον του Θεού και θ’ απομακρύνεται με την μετάνοια και τον αποφασιστικό αγώνα για την κάθαρσι».

«Ποθείτε την σωτηρία σας, αλλά ξεσπάσματα του πάθους της κατακρίσεως ταράσσουν την εσωτερική σας ειρήνη. Το πρώτο είναι παρήγορο, το δεύτερο όμως φοβερό! Ο Κύριος πολύ αντιπαθεί την κατάκρισι. Η κατάκρισις γεννιέται από την αυταρέσκεια. Γι’ αυτό σε κάθε πτώσι σας, να εξετάζετε τις αιτίες που σας ωδήγησαν σ’ αυτή. Έτσι θ’ αποφύγετε να παίρνετε το ίδιο μονοπάτι. Όταν μάλιστα συγκρατηθήτε μερικές φορές και δεν κατακρίνετε, ο αγώνας σας μετά θα γίνη ευκολότερος. Συνήθως κατακρίνετε όταν παύετε να ελέγχετε τον εαυτό σας.
Μου γράφετε ότι δεν έχετε διαθέσιμο χρόνο. Δόξα τω Θεώ, αν συμβαίνη αυτό. Είναι σωτήριο να μην μένουμε ποτέ αργοί. Αλλά πραγματικά δεν έχετε ποτέ χρόνο; Αξιοποιείτε σωστά τις ώρες σας; Για τα γεύματα, τις δεξιώσεις, τους στολισμούς του σώματος, τις αργολογίες και τις φλυαρίες δεν έχετε χρόνο; Σκεφθήτε καλύτερα μια άλλη δικαιολογία για την αμέλειά σας στη μελέτη των πνευματικών βιβλίων, και να μην ισχυρίζεσθε ότι δεν έχετε χρόνο. Εάν εκμεταλλεύεσθε σωστά τις ώρες σας, θα βρίσκετε χρόνο να θερμαίνετε τον θείο ζήλο για την πνευματική καλλιέργεια. Δεν υπάρχει λόγος να διαβάζουμε πολλά, αρκεί να ζούμε αυτά που διαβάζουμε.
Μου υπενθυμίζετε πολλές φορές την απουσία του φόβου του Θεού! Αυτό αποτελεί την ρίζα κάθε κακού. Ενδιαφερθήτε ν’ αποκτήσετε σύντομα αυτή την βασική αρετή. Τότε η εσωτερική σας κατάστασις θα είναι καλή. Με τον φόβο Θεού σταθεροποιήται η απόφασις να μην επιτρέψουμε καμία πτώσι στον εαυτό μας. Ο φόβος του Θεού είναι ένα μαχαίρι που μας βοηθά να κόβουμε τις αδυναμίες και να προσφέρουμε τον εαυτό μας καθαρή και ευπρόσδεκτη θυσία ενώπιόν Του».

«Σας αξίωσαν να υπηρετήτε στο Ιερό! Σπουδαία και υψηλή διακονία! Χρειάζεται όμως ευλάβεια και σύνεσις! Γνωρίζετε ασφαλώς ότι όλα μπορεί κανείς να τα χρησιμοποιήση για την καταστροφή του. Ο Ιούδας και αυτό το αποστολικό αξίωμα το χρησιμοποίησε για την καταστροφή του. Να το θυμάστε αυτό. Το διακόνημα που σας ανέθεσαν είναι πολύ ιερό, είναι όμως και επίφοβο.
Ζητήστε σοφία από τον εύσπλαχνο Θεό. Να φοβάσθε την εξοικείωσι με τα άγια αντικείμενα και να μην τα χρησιμοποιήτε σαν τα συνηθισμένα πράγματα του κελλιού σας. Να προσεύχεσθε στον θεό να μην επιτρέψη ν’ απομακρυνθή ο φόβος του Θεού από την ψυχή σας σ’ όλη τη διάρκεια της υπηρεσίας σας.
Να συναισθάνεσθε ό,τι κάνετε μέσα στον ναό. Να συγκεντρώνετε την προσοχή σας και να θερμαίνετε με θείο ζήλο την καρδιά σας. Κάθε φορά που αρχίζετε την διακονία να σκέπτεσθε ό,τι και την πρώτη φορά. Να υπηρετήτε με το ίδιο δέος και την ίδια ευλάβεια.
Πολλές αφορμές θα σας δοθούν για την διάσπασι των λογισμών, αλλά και αυτό δεν θα σας δικαιολογήση καμιά απροσεξία. Αγωνισθήτε και θα κατορθώσετε να διατηρήτε απερίσπαστο τον νου.

Οποιοδήποτε έργο κι αν κάνετε, να σκέπτεσθε ότι το κάνετε ενώπιον του ίδιου του Κυρίου, ο οποίος πραγματικά δέχεται την υπηρεσία σας. Να προσεύχεσθε και ο Θεός θα ευλογήση την διακονία σας».

Μετάνοια

Τα αμαρτήματά σας είναι μεγάλα και φοβερά. Τίποτε όμως δεν υπερβαίνει την άπειρη ευσπλαχνία του Θεού. Η άφεσις των αμαρτιών δεν δίνεται σύμφωνα με την αξία μας, αλλά σύμφωνα με το έλεος του φιλανθρώπου Θεού. Ο Θεός είναι έτοιμος να συγχωρήση, όταν υπάρχη ειλικρινής μετάνοια. Αυτό που κάνει τον άνθρωπο ανάξιο να συγχωρηθή δεν είναι το μέγεθος των αμαρτιών, αλλά η αμετανοησία του.
Μόλις μετανοήσατε με συντριβή και εξωμολογηθήκατε σας δόθηκε η άφεσις στον ουρανό. Κατά την εκφώνησι της συγχωρητικής ευχής, αυτή η ουρανία απόφασις σας γνωστοποιήθηκε.
Το χειρόγραφο των αμαρτιών όλων των ανθρώπων το έφερε ο Κύριος πάνω στον Σταυρό και εκεί με την θυσία Του το έσχισε. Στο μυστήριο της εξομολογήσεως έχουμε την εφαρμογή στον κάθε εξομολογούμενο αυτής της θεϊκής ενεργείας. Μετά την εξομολόγησι ο πιστός στέκεται ενώπιον του Θεού ακατάκριτος.
Η αδυναμία της πίστεως σ’ αυτό και η έλλειψις εμπιστοσύνης στο έλεος του Θεού προέρχονται από τον εχθρό μας. Αυτός κτίζει φράκτη ανάμεσα σε μας και στον Θεό. Η μετάνοια και η εξομολόγησις καταστρέφουν αυτό τον φράκτη. Γνωρίζοντας λοιπόν ο διάβολος ότι το μυστήριο αυτό καταστρέφει τους κόπους του για την οριστική απώλεια των αμαρτωλών, προσπαθεί με κάθε τρόπο ν’ ανακόψη την καρποφορία του, είτε απομακρύνοντάς μας τελείως απ’ αυτό είτε σπείροντας αμφιβολίες για την δύναμί του και απελπισία για την άφεσι των αμαρτιών. Η ολιγοπιστία και η απελπισία είναι παγίδες του διαβόλου. Οπλισθήτε εναντίον του και αποκρούστε τα δόλια βέλη του.
Ο Κύριος θέλει την σωτηρία όλων, άρα και την δική σας. Ο Κύριος προσκαλεί όλους, άρα και σας . Το ενδιαφέρον που τώρα εκδηλώνετε για την σωτηρία της ψυχής σας τι σημαίνει; Σημαίνει την πρόσκλησι του Κυρίου: «Δεύτε προς με… καγώ αναπαύσω υμάς» ( Ματθ. 11, 28 ) . Το ενδιαφέρον αυτό είναι έργο δικό σας; Όχι! Ο Κύριος το έσπειρε. Και εφ’ όσον Αυτός το έσπειρε, υπάρχει περίπτωσις ν’ αμφιβάλουμε αν θα μας χαρίση και την σωτηρία; Αυτός που σας ενθαρρύνει να ζητάτε την συγχώρησι, ασφαλώς και θα σας την χαρίση. Πλησιάστε Τον λοιπόν με πίστι και μην επιτρέπετε στον εχθρό να σπέρνει ζιζάνια αμφιβολίας και απογνώσεως.
Ο διάβολος, λένε οι Πατέρες, μας διαβεβαιώνει πριν από την αμαρτία ότι ο Θεός είναι εύσπλαχνος και συγχωρητικός. Όμως μετά την αμαρτία μας πειράζει και μας συγχύζει λέγοντας: « Δεν υπάρχει για σένα σωτηρία».
Προσπαθήστε να στερεώνετε την πίστι σας και την ελπίδα της σωτηρίας . Συχνά να ενθυμήσθε την παραβολή του ασώτου υιού. Δεν περίμενε ο πατέρας να πλησιάση ο άσωτος κοντά του, αλλά έτρεξε ο ίδιος να τον συναντήση και να τον σφίξη στην αγκαλιά του.
Ο ουράνιος Πατήρ μας βεβαιώνει ότι δεν θέλει τον θάνατο του αμαρτωλού. Ο Υιός του Θεού που βρίσκεται στα δεξιά του Πατρός, τι κάνει; Διαρκώς πρεσβεύει για μας. Και το Πνεύμα το Άγιο; Και Αυτό επίσης πρεσβεύει για μας με στεναγμούς αλαλήτους. Να τι συμβαίνει στον ουρανό. Ενώ, αντίθετα, ο εχθρός θέλει να σας πείση ότι δεν υπάρχει για σας σωτηρία από τον Θεό που παρωργίσατε. Και σεις πιστεύετε σ’ αυτόν τον πλάνο και τον ψεύτη, ξεχνώντας ότι ο Θεός μια σκέψι και μια επιθυμία έχει: να ελεή, να ελεή, να ελεή…».
«Λέτε ότι ο Θεός αποτελεί για σας την μόνη ελπίδα. Σωστό είναι αυτό και έτσι πρέπει πάντοτε να σκέπτεσθε. Χωρίς το θέλημα του Θεού , χίλιες ανθρώπινες ευεργεσίες δεν θα σας βοηθήσουν. Όμως η σκέψη σας ότι εφ’ όσον είσθε αμαρτωλή δεν πρέπει να προσεύχεσθε, είναι ολότελα λανθασμένη. Ο Κύριος αποστρέφεται τους αμαρτωλούς όταν παραμένουν αμετανόητοι. Όταν όμως μετανοούν, τότε αφήνει όλους τους δικαίους, όπως ο καλός βοσκός τα ενενηνταεννέα πρόβατα, και στρέφεται προς αυτούς με αγάπη και ευσπλαχνία».
«Πέσατε σε παράπτωμα; Σηκωθήτε. Ο Κύριος εκδηλώνει πλούσιο το έλεός Του σε όποιον ειλικρινά μετανοεί. Αντίθετα ο εχθρός σας προτρέπει ύπουλα σε νέες πτώσεις υποβάλλοντας την σκέψι ότι και χωρίς μετάνοια συγχωρεί ο Θεός: Αυτό αποτελεί θανάσιμη πλάνη. Είναι φοβερό ν’ αμαρτάνη κανείς ελπίζοντας στο έλεος του Θεού. Βέβαια το έλεος του Θεού είναι απέραντο, εμείς όμως είμαστε περιωρισμένοι και όταν φθάσουμε στο σημείο να παύσουμε να μετανοούμε για τις συχνές πτώσεις μας, τότε δεν αποτελούμε δοχείο κατάλληλο για να δεχθή την χάρι και την ευσπλαχνία του Κυρίου. Να ενθυμήσθε αυτές τις σκέψεις και ν α αγωνίζεσθε για τη σωτηρία σας με φόβο και τρόμο.
Εφ’ όσον σας επισκέπτονται αρκετοί και αναγκάζεσθε να συζητάτε μαζί τους λέγοντας πολλά, αυτό έχω να σας πω: Όταν μένετε μόνος καθαρίστε την ψυχή σας, όπως σκουπίζουν ένα δωμάτιο. Ταπεινωθήτε και θυμηθήτε τις θλιβερές πτώσεις του παρελθόντος σας. Έτσι θ’ απαλλαγήτε από τον λογισμό ότι κάτι αξίζετε και ότι κάνετε καλή εντύπωσι στους άλλους.
Η εγκράτεια από τα πάθη είναι το καλύτερο φάρμακο και συντελεί στην μακροημέρευσι».

Κόσμος

Η γνώμη ότι μέσα στον κόσμο δεν μπορεί κανείς να σωθή, είναι σωστή μόνο όταν ζη κατά τρόπο κοσμικό. Όταν όμως ζη κανείς μέσα στον κόσμο όχι για τον κόσμο, αλλά για τη σωτηρία, δεν υπάρχει καμιά συμφορά. Τόσοι δεν σώθηκαν και δεν σώζονται ζώντας μέσα στον κόσμο; Γιατί να μην ανήκετε και σεις στην παράταξί τους;
Κόσμος είναι τα πάθη, είναι οι άνθρωποι που ζουν αποκλειστικά σύμφωνα με τα πάθη, είναι το σύνολο των συνηθειών και των μέσων που σοφίσθηκαν για την ικανοποίηση των παθών. Η απάρνησις όλων αυτών σημαίνει εγκατάλειψι του κόσμου, έστω κι αν όλοι γύρω ζουν κοσμικά.
Η οικογενειακή ζωή και γενικώτερα η κοινωνική κοσμικοποιείται, όταν εισχωρούν σ’ αυτή τα πάθη και οι ικανοποιήσεις των παθών. Για την οικογενειακή και κοινωνική ζωή υπάρχουν οι εντολές του Θεού και οι κανόνες της Εκκλησίας . Εάν κανείς αφήνη αυτά να ρυθμίζουν την ζωή του, τότε δεν θα ‘ ναι κοσμική, αλλά αγία και ευλογημένη».

«Πρέπει να ξεχωρίζουμε τις διαφορετικές έννοιες της λέξεως κόσμος. Η Αγία Γραφή παραγγέλει: «Μη αγαπάτε τον κόσμον». Η ίδια αλλού αναφέρει: « Ο Θεός ηγάπησε τον κόσμον». Και είναι φυσικό ό,τι αγάπησε ο Θεός να οφείλη ν’ αγαπά και ο άνθρωπος. Τι συμβαίνη λοιπόν;
Στα λόγια «μη αγαπάτε τον κόσμον», η λέξις κόσμος, δεν έχει την ίδια σημασία που έχει στα λόγια «ο Θεός ηγάπησε τον κόσμον». Στην δεύτερη αυτή φράσι «κόσμος» σημαίνει το εξόριστο από τον παράδεισο ανθρώπινο γένος, που ποτέ δεν έπαυσε ν’ αγαπά ο Θεός και γι’ αυτό ακριβώς πρόσφερε θυσία τον Μονογενή του Υιό. Ενώ στην πρώτη φράσι «κόσμος» σημαίνει το σύνολο εκείνο των ανθρώπων, που δεν θέλει ν’ αναγνωρίση τον Θεό και δεν ενδιαφέρεται να ζήση σύμφωνα με τις εντολές Του. Ενδιαφέρεται μόνο να ευχαριστή τον εαυτό του με την ικανοποίηση των διαφόρων παθών. Δεν ενθυμείται τον θάνατο και δεν σκέπτεται την μέλλουσα ζωή».

Προσευχή

Επιθυμείτε να μάθετε κάτι σχετικό με την προσευχή. Τι θα μπορούσα να σας πω που να μην το ξέρετε;
Πλησιάζοντας κανείς τον Κύριο αμέσως νοιώθει την ανάγκη να προσευχηθή. Σ’ αυτό βοηθούν οι εκκλησιαστικοί ύμνοι και τα προσευχητάρια. Καθώς όμως προσεύχεται κανείς, διαπιστώνει ότι η προσευχή του διασπάται και διάφοροι λογισμοί απασχολούν την ψυχή. Τότε χρειάζεται αγώνας. Όσο περισσότερο αγωνίζεται κανείς να συγκρατήση το νου , τόσο και η προσευχή γίνεται περισσότερο καθαρή. Η ψυχική ατμόσφαιρα δεν καθαρίζεται τελείως αν δεν ανάψη η πνευματική φλόγα. Αυτή είναι δώρο τη; θείας Χάριτος. Όταν ανάψη, η ακατάσχετη φλυαρία των λογισμών σταματά. Συμβαίνει στην ψυχή ό,τι συμβαίνει και στην αιμορροούσα, μόλις άγγιξε το ένδυμα του Κυρίου: «Έστη η ρύσις του αίματος αυτής» ( Λουκ. 8,44 ) .
Στην κατάστασι αυτή η προσευχή τείνη να γίνη αδιάκοπη, αδιάλειπτη. Εδώ εξασκείται συστηματικά η προσευχή του Ιησού, η συνεχής επανάληψις του «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με».
Έως εδώ φθάνει κανείς με την δική του προσπάθεια. Απ’ εδώ και πέρα η θεία Χάρις επεμβαίνει περισσότερο δραστικά.
Η προσευχή δίνεται από τον Θεό και δεν απορρέει από την ψυχική διάθεσι του ανθρώπου. Εισέρχεται μέσα του το πνεύμα της προσευχής και γεμίζει το εσωτερικό της καρδιάς του. Η ψυχή τότε αναβλύζει μόνη της την προσευχή. Βρίσκεται στην επήρεια του πνεύματος της προσευχής.
Εδώ υπάρχουν δύο στάδια: Στο πρώτο η ψυχή να αισθάνεται τα αισθάνεται και τα διακρίνει όλα. Βλέπει γύρω της, νοιώθει την κατάστασί της, κυβερνά τον εαυτό της, μπορεί ακόμη και να διακόψη την επίσκεψι της χάριτος του πνεύματος της προσευχής.
Στο δεύτερο στάδιο, καθώς διδάσκουν οι άγιοι Πατέρες και ιδιαίτερα ο όσιος Ισαάκ ο Σύρος, έχουμε μια εντελώς διαφορετική κατάστασι. Χαρακτηρίζεται σαν έκστασις ή σαν αρπαγή. Η ψυχή, μεθυσμένη από την Θεία Χάρη, παύει να αισθάνεται τα γήινα και τα αισθητά. Αδυνατεί να ελέγχη τον εαυτό της και να επηρεάζη την κατάστασι στην οποία βρίσκεται.
Αναφέρεται στα πατερικά κείμενα ότι κάποιος άρχισε την προσευχή το βράδυ, περιήλθε σ’ αυτή την κατάστασι και συνήλθε το πρωί. Σ’ άλλους με η κατάστασις αυτή συνωδευόταν με λάμψι στο πρόσωπο ή μια ακτινοβολία γύρω του . Σ’ άλλους με αιώρησι πάνω από το έδαφος. Ο Απόστολος Παύλος σ’ αυτή την κατάσταση «ανήλθε μέχρι τρίτου ουρανού». Και οι άγιοι προφήτες με τον τρόπο αυτό μετέφεραν τις βουλές του Θεού.
Θαυμάστε το έλεος του Κυρίου. Λίγο κοπιάζει κανείς και σε τι ύψη αξιώνεται ν’ ανεβή! Γι’ αυτό πρέπει να ενθαρρύνουμε κάθε αδελφό: Αγωνίζου, αξίζει τον κόπο!».

«Ποτέ να μην προσεύχεσθε βιαστικά. Να προσεύχεσθε με έντονη συμμετοχή του νου και της καρδιάς στα νοήματα της προσευχής.
Να προετοιμάζεσθε πριν από την προσευχή μαζεύοντας τις σκέψεις και προσπαθώντας με συγκεντρωμένη προσοχή να σταθήτε ενώπιον του Κυρίου. Βασική προϋπόθεσις μια καλής προσευχής είναι η μετάνοια. Όλοι είμαστε αμαρτωλοί και ο Θεός «πνεύμα συντετριμμένον, καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένην ουκ εξουδενώσει». Σε κάθε προσευχή θυμηθήτε τις αμαρτίες ,στις οποίες πέσατε.
Τι προσπαθώ να κατορθώσω με την προσευχή; Να θερμανθή η καρδιά από αγάπη προς τον Θεό και να διατηρήται έντονη η αίσθησις της παρουσίας του Θεού. Σ’ αυτό βοηθεί πολύ η προσευχή του Ιησού: «Κύριε, Ιησού Χριστέ, ελέησόν με τον αμαρτωλόν». Συχνά να λέτε αυτή την προσευχή , μέχρις ότου η γλώσσα συνηθίση να την επαναλαμβάνη μόνη της.
Για να προοδεύση κανείς στην προσευχή πρέπει να προσπαθή να στολίση την καρδιά του με όλες τις αρετές . Προπαντός με την ταπείνωσι, την μετάνοια και την αυταπάρνησι. Ο Θεός όλα τα βλέπει και όλα τα ακούει. Γνωρίζει όλα τα μυστικά μας. Γι’ αυτό ας καθαρίσουμε κάθε κηλίδα του εαυτού μας. Και όποτε μας έλθη στο νου ή στην καρδιά μας κάτι το ακάθαρτο, αμέσως ας το απομακρύνουμε και αμέσως ας καταφεύγουμε στην προσευχή».

Κάθε αναφορά του νου και της καρδιάς προς τον Θεό είναι πραγματική προσευχή. Εάν, καθώς εργάζεσθε, ενθυμήσθε τον Θεό, αυτό αποτελεί προσευχή.
Ο Μ. Βασίλειος θέτει το ερώτημα: «Πώς οι απόστολοι μπορούσαν να προσεύχωνται αδιάλειπτα;» Και δίνει την απάντηση: «Σ’ όλες τις εκδηλώσεις τους είχαν την σκέψι τους στον Θεό και ζούσαν διαρκώς αφωσιωμένοι σ’ Αυτόν. Αυτή η εσωτερική τους διάθεσις αποτελούσε αδιάλειπτη προσευχή».
Εσείς που ζείτε μέσα στον κόσμο, πρέπει αφ’ ενός ν’ απομακρύνετε από την καρδιά σας κάθε αμαρτωλό λογισμό και αφ’ ετέρου ν’ αφιερώνετε στον Θεό όλες σας τις δραστηριότητες. Αυτή η αναφορά στον Θεό μετατρέπει κάθε πράξι σε προσευχή.
Αναφέρει η Αγ. Γραφή ότι το αίμα του Άβελ βοά προς τον Θεό. Κατά παρόμοιο τρόπο και τα έργα που αφιερώνονται στον Θεό, βοούν προς Αυτόν.
Κάποτε πρόσφεραν σ’ ένα στάρετς εκλεκτό φαγητό . Μόλις το πήρε, είπε: «Τί άσχημα που μυρίζει…». Τον ρώτησαν: «Πώς συμβαίνει αυτό;». Και αυτός τους εξήγησε ότι το έστειλε άνθρωπος χωρίς καλή διάθεσι και ζωή.
Κάθε έργο εμποτίζεται μ’ εκείνα τα αισθήματα με τα οποία πραγματοποιείται. Όσοι έχουν καθαρή καρδιά το αισθάνονται αυτό. Όπως ευωδιάζουν τ’ άνθη , έτσι ευωδιάζουν τα έργα που γίνονται με καλή προαίρεσι. Η ευωδία των καλών έργων υψώνεται προς τον ουρανό, όπως το θυμίαμα.
Οι δοκιμασίες σας δεν σταμάτησαν. Νομίζετε ότι μάταια το επιτρέπει αυτό ο Θεός; Το επιτρέπει επειδή σας αγαπά. Με την δοκιμασία σας καθαρίζει, σας κάνει αστραφτερή σαν διαμάντι στον ήλιο. Σας εξομαλύνει ακόμη τον δρόμο για την βασιλεία των ουρανών. Η άμαξα με την οποία φθάνει κανείς εκεί είναι η υπομονή. Και την υπομονή μόνο με τις δοκιμασίες μπορεί κανείς να την αποκτήση. Γι’ αυτό ακριβώς και στέλνονται».

«Είθε ο Κύριος να ευλογή την προσπάθειά σας για την αδιάλειπτη προσευχή. Είναι απαράβατος πνευματικός νόμος να μας χαρίζη ο Θεός ό,τι ωφέλιμο Του ζητάμε. Η θεία βοήθεια πάντοτε είναι έτοιμη να μας δοθή και πάντοτε βρίσκεται κοντά μας. Πρέπει όμως να την ζητήσουμε. Πλούσια μας χαρίζεται όταν δεν υπάρχη από πουθενά αλλού συμπαράστασι και με όλη μας την καρδιά απευθυνώμαστε στον Κύριο.
Όσο όμως στηριζόμαστε αγέρωχα στις δικές μας ανθρώπινες δυνάμεις, ο Κύριος δεν επεμβαίνη. Είναι σαν να λέη: «Ελπίζεις να επιτύχης μόνος σου. Πιστεύεις στο είδωλο του εαυτού σου. Περίμενε λοιπόν…».
Είθε ο Κύριος να μας χαρίση «πνεύμα συντετριμμένον, καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένην» ( Ψαλμ. 50, 19 ) , ώστε να καταφεύγουμε πάντοτε σ’ Αυτόν».

«Η ποιότης και η ποσότης της προσευχής φανερώνουν την κατάστασι των σχέσεών μας με τον Θεό και την στάθμη της πνευματικής μας ζωής. Γι’ αυτό βλέπουμε αγίους, ν’ αρχίζουν από την δύσι του ηλίου την προσευχή και να την συνεχίζουν όλη την νύχτα , μέχρι την ανατολή και ακόμη περισσότερο. Η προσευχή τους ανυψώνει προς τον ουράνιο Πατέρα και τους αγίους , που τους παρηγορούν και τους ευφραίνουν».

«Επιθυμείτε να γνωρίσετε την νοερά προσευχή. Καλό και υπέροχο έργο επιθυμείτε! Είναι όμως δύσκολο να προκόψη κανείς στην προσευχή του Ιησού, αν δεν συνηθίση να συγκεντρώνεται γενικά σε κάθε προσευχή. Ακολουθήστε γι’ αυτό τον εξής τρόπο:
Συγκεντρώνετε την προσοχή σας στα λόγια στα νοήματα ορισμένων ψαλμών ή άλλων μικρών προσευχών, που ταιριάζουν στην εσωτερική σας κατάστασι. Επαναλαμβάνετέ τους συχνά με βαθειά συναίσθησι και ανάμεσά τους παρεμβάλετε την προσευχή του Ιησού. Αργότερα προσθέστε την επίκλησι προς την Υπεραγία Θεοτόκο και τους αγίους, καθώς και δεήσεις για ζώντας και νεκρούς».
«Η ευχή «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με», είναι όπλο ισχυρό και αποτελεσματικό. Και τούτο διότι το όνομα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού είναι φοβερό στους εχθρούς της σωτηρίας μας και ευλογητό στους αγίους».

«Η πραγματική προσευχή είναι θείο δώρο. Να παρακαλήτε θερμά τον Θεό να σας το χαρίση.
Η ψυχρότητα στον προσευχή είναι αποτέλεσμα κατακρίσεων, οργής και θυμού, κοσμικών ενδιαφερόντων και απασχολήσεων, σαρκικών ικανοποιήσεων και απολαύσεων… Φυλαχθήτε απ’ όλα αυτά και θα υποχωρήση».

«Εάν μόνη σας επιδιώκετε την μοναχική κουρά, ίσως δεν πρέπει να επιμένετε. Εμπιστευθείτε το θέμα αυτό στην διάκρισι της ηγουμένης. Όταν εκείνη σας το προτείνη, τότε σεις ασφαλώς πρέπει να συμφωνήσετε. Υπήρξαν περιπτώσεις δοκίμων που αρνήθηκαν και αργότερα υπέμειναν θλίψεις και στενοχώριες. Καλύτερα ν’ αποφύγετε αυτό το ενδεχόμενο.
Ευγνωμονείτε τον Θεό για τον πόθο της προσευχής, που νοιώθετε. Αυτός είναι το θεμέλιο της μοναχικής ζωής. Προσεύχεσθε συχνά, πρόθυμα και υπομονετικά. Έτσι θα φθάσετε στην αδιάλειπτη προσευχή . Προσευχηθήτε ειδικά γι’ αυτό. Ο Κύριος είναι κοντά σας. Προσπαθήστε να Τον σκέπτεσθε διαρκώς και να κρατάτε τον εαυτό σας σε ευλαβική συναίσθησι της παρουσίας Του».

Εξομολόγησις-Θ. Κοινωνία

Μου αποκαλύπτετε μια όχι τόσο ευχάριστη κατάστασι του εαυτού σας., χωρίς όμως να καθορίζετε ακριβώς τι σας συμβαίνει. Η μεταβολή εσωτερικών καταστάσεων και διαθέσεων είναι συνηθισμένο φαινόμενο σε όλους, όπως ακριβώς και στην φύσι άλλοτε έχουμε μια ολόλαμπρη μέρα, άλλοτε μια συννεφιασμένη και άλλοτε καταιγίδες και κεραυνούς.
Αλλά να: Εξωμολογηθήκατε, κοινωνήσατε και η ψυχική ειρήνη βασίλεψε και πάλι μέσα σας. Αντιλαμβάνεσθε απ’ αυτό, πού πρέπει να καταφεύγετε για να λάμπη στον ορίζοντα της ψυχής σας ολόφωτος ο ήλιος.
Για μια περισσότεροι αποδοτική εξομολόγησι σημειώνετε όλα όσα συνειδητοποιήσατε σαν αμαρτίες και πλησιάζοντας τον πνευματικό σας πατέρα παρακαλέστε τον να του τα πήτε όλα από τις σημειώσεις. Μετά μπορεί είτε εκείνος μόνος του, είτε εσείς να του προτείνετε να σας ρωτήση.
Φεύγοντας από μια ειλικρινή και ταπεινή εξομολόγησι , νιώθετε ανάλαφρος, σαν ν’ απορρίψατε από πάνω σας ένα δυσβάστακτο φορτίο.
Ο φόβος του θανάτου είναι σωτήριος. Εσείς όμως τον στερείσθε, διότι δεν ελπίζετε στην σωτηρία. Η ελπίδα στον σωτήρα Χριστό δεν εξαφανίζει τον φόβο του θανάτου.
Να σκέπτεσθε συχνά τον θάνατο και όλα τα επακόλουθά του. Απ’ αυτά να βγάζετε χρήσιμα συμπεράσματα και να τρέφετε μέσα σας εγκάρδια αφοσίωσι στο θέλημα του Θεού».

«Εφ’ όσον εξωμολογηθήκατε και λάβατε την άφεσι ,ειρηνείτε και ευχαριστείτε τον Κύριο. Βέβαια, ο εχθρός σας δημιουργεί σύγχυσι και8 αμφιβολίες, εάν ήταν έγκυρη η συγχώρησις. Έχτε υπ’ όψιν σας ότι η συγχώρησις είναι πάντοτε έγκυρη, ανεξάρτητα από το πρόσωπο του πνευματικού που την έδωσε. Στο μυστήριο της εξομολογήσεως είναι παρών ο ίδιος ο Χριστός. Ακούει με την ακοή του πνευματικού και δίνει την συγχώρησι με τη δική του φωνή».

«Ο φόβος και η ανησυχία που σας έρχονται κατά την προετοιμασία σας για να μεταλάβετε, υποθέτω ότι προέρχονται από τον εχθρό της σωτηρίας μας. Φαίνεται ότι έχει κάποιο μερίδιο μέσα σας. Η εξομολόγησις και η Θ. Κοινωνία τον ζεματάνε και τον διώχνουν. Και αυτός προβλέποντάς το σηκώνει συναγερμό. Εσείς όμως μην απομακρύνεσθε από την μνήμη του Θεού και την ενθύμησι του θανάτου… Και αυτό όχι μόνο κατά την διάρκεια της ετοιμασίας για την θ. Κοινωνία, αλλά πάντοτε».
«Ο Κύριος να σας ευλογή. Απευθύνεσθε σε μένα, ενώ θα έπρεπε να συμβουλευθήτε τον πνευματικό σας. Δεν είναι σωστό να καταφεύγετε πότε στον ένα και πότε στον άλλο. Ο Θεός ώρισε υπεύθυνο σύμβουλο για τον καθένα τον πνευματικό του πατέρα, που συνήθως είναι ο ιερέας της ενορίας του. Ο Κύριος να σας ελεή και να σας σώζη».

«Να μεταλαμβάνετε συχνά τα Άχραντα Μυστήρια εφ’ όσον ο πνευματικός σας το επιτρέπει. Προσπαθήστε όμως να προσέρχεσθε πάντοτε με την ανάλογη προετοιμασία , με φόβο και τρόμο και όχι τυπικά και από συνήθεια.
Συνηθίσαμε και δεν σκεπτόμαστε καθόλου τις ζωογόνες ευεργεσίες του ηλίου. Έτσι υπάρχει κίνδυνος να συνηθίσουμε τα Άχραντα Μυστήρια και να κοινωνούμε αδιάφορα…
Σας ενοχλεί ο σαρκικός αδελφός σας; Να τον λυπάσθε και να προσεύχεσθε γι’ αυτόν. Να του πήτε: « Εάν θέλης να με επισκέπτεσαι, μην ανοίγης θρησκευτικές συζητήσεις, γιατί απ’ αυτές τίποτε δεν καταλαβαίνης. Κι αν τολμήσης να μιλήσης περιφρονητικά για τον Θεό και τα θεία πράγματα, θ’ αναγκασθώ να σε διώξω και να σου απαγορέψω να ξαναπατήσης εδώ».


Καλά κάνετε που δεν τον δέχεσθε πάντοτε. Αλλά κι αν τελείως του απαγορεύσετε να έρχεται, δεν θα ήταν ούτε συμφορά ούτε αμαρτία».

Οργή

Μαλώσατε με τον Ν.Ν. και δεν συμφιλιωθήκατε; Προσπαθήστε να διευθετήτε πάντοτε τα πράγματα με πνεύμα πραότητος και να διαγράψετε από το λεξιλόγιό σας την φιλονικία.
Στον κόσμο μας τίποτε δεν υπάρχει άξιο λόγου για να φιλονική κανείς παρά μόνο για τη σωτηρία της ψυχής του. Συχνά να επαναλαμβάνετε τα λόγια του Κυρίου: « Τι γαρ ωφελείται άνθρωπος εάν τον κόσμον όλον κερδήση, την δε ψυχήν αυτού ζημιωθή;».
( Ματθ. 16, 26 ) .

«Πρέπει πολύ ν’ αγωνισθήτε κατά του πάθους της οργής. Να προσεύχεσθε θερμά στον Κύριο να σας ευσπλαχνισθή και να σας θεραπεύση. Για να εξαλειφθή μια τόσο εύφλεκτη ερεθιστικότητα δεν αρκούν οι ανθρώπινες δυνάμεις. Χρειάζεται να βοηθήση ο ίδιος ο Θεός. Αλλά για να επέμβη ο Θεός πρέπει να δη και την δική μας επίμονη αγωνιστική προσπάθεια. Αγωνισθήτε λοιπόν και ευχηθήτε και για μένα».

«Μου θέτετε δύο ερωτήματα πολύ λεπτά και ομολογώ ότι δυσκολεύομαι ν’ απαντήσω ικανοποιητικά.
Α’ . Η Εκκλησία προσεύχεται για την απαλλαγή από τις θλίψεις. Στο ψαλτήριο αφθονούν οι σχετικές ικασίες. Να προσεύχεσθε και σεις για ν’ απαλλαγήτε απ’ αυτές. Πρέπει όμως να ξέρετε ότι οι θλίψεις παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στην υπόθεσι της σωτηρίας μας. «Με πολλές θλίψεις θα εισέλθουμε στην Βασιλεία των Ουρανών» ( Πραξ. 14, 22 ) . Όταν λοιπόν δοκιμάζεσθε απ’ αυτές, θυμηθήτε ότι σας προετοιμάζουν τον δρόμο για την σωτηρία. Έτσι δε θα ταράζεσθε , αλλά θα τις υπομένετε με θάρρος και με καρτερία.
Β’ . Η φιληδονία και η οργή δεν ανήκουν στην φύσι μας. Είναι αποτελέσματα του προπατορικού αμαρτήματος . Όποιος λοιπόν αγωνίζεται και υπερνικά τα πάθη αυτά, δεν καταπιέζει την φύσι, αλλ’ αναχαιτίζει την φθορά της και επαναφέρει τον άνθρωπο στην προπτωτική του κατάστασι.
Σε μερικούς η φιληδονία και η οργή εμφανίζονται ταπεινωμένες, σε άλλους μοιάζουν με άγρια θηρία. Οι πρώτοι που έχουν σχετική απάθεια, δεν θα έχουν και μεγάλο μισθό στον αγώνα τους. Ενώ οι δεύτεροι, εάν νικήσουν τα θηρία αυτά, θα κοσμηθούν με μαρτυρικό στεφάνι. Σ’ αυτό λοιπόν το στεφάνι αποβλέποντας αγωνισθήτε γενναία και σεις».




Από το βιβλίο : « Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου
ΑΠΑΝΘΙΣΜΑ ΕΠΙΣΤΟΛΩΝ»
Μετάφρασις από τα ρωσικά
ΕΚΔΟΣΙΣ ΕΝΔΕΚΑΤΗ
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ
ΩΡΟΠΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ


- Γέροντα, να χαλάσουμε τις χελιδονοφωλιές; Τα χελιδόνια λερώνουν και μαζεύονται κοριοί.
- Μπορείς εσύ να κάνης μια χελιδονοφωλιά; Τι έχει κάνει ο Θεός με έναν Του λόγο! Τι αρμονία, τι ποικιλία! Όπου και να στραφή κανείς βλέπει την σοφία και το μεγαλείο του Θεού. Δες τα ουράνια φώτα, τα αστέρια, με πόση απλότητα τα σκόρπισε το θεϊκό Του χέρι, χωρίς να χρησιμοποιήση μαστορικό ράμμα και αλφάδι. Πόσο ξεκουράζουν τους ανθρώπους! Ενώ τα κοσμικά φώτα, βαλμένα με τάξη στην σειρά, είναι πολύ κουραστικά. Με πόση αρμονία τα έχει κάνει όλα ο Θεός! Βλέπεις, και τα δένδρα σε ένα δάσος , που τα φύτεψαν άνθρωποι είναι σαν στρατός, σαν λόχος. Ενώ τα φυσικά δάση, πόσο ξεκουράζουν! Άλλα δένδρα μικρά, άλλα μεγάλα, με άλλο χρώμα το καθένα! Ένα μικρό λουλούδι του Θεού έχει μεγαλύτερη χάρη παρά ένας σωρός χάρτινα ψεύτικα λουλούδια∙ διαφέρουν όσο διαφέρει και το άυλον από το νάυλον.
Όλα αυτά που έχει κάνει ο Θεός είναι θαυμάσια. Ο οργανισμός του ανθρώπου είναι ολόκληρο εργοστάσιο. Την καρδιά, τα πνευμόνια, όλα τα έχει με σοφία κανονισμένα ο Θεός. Αλλά και τα φυτά , πώς τα έχει κάνει! Τότε με την Κατοχή βάζαμε πέντε στρέμματα πεπόνια ποτιστικά. Μια φορά έκοψα από τις πεπονιές τα μεγάλα φύλλα που είναι κοντά στις ρίζες. Για καλό το έκανα, για να τις καθαρίσω. Εκείνα όμως τα μεγάλα φύλλα, τα κάτω, είναι σαν φίλτρο – είναι τα … «νεφρά» τους!- και παίρνουν όλη την πικρίλα. Και έγιναν τα πεπόνια!... Έτρωγες το πεπόνι και έτσουζε η γλώσσα!
- Γέροντα, εσείς όλα τα παρακολουθείτε!
- Ναι, από όλα βρίσκω τον Θεό! Και από τα φυτά και από τα ζώα, από όλα! Πώς να μην θαυμάσης! Βλέπεις ένα τόσο δα πουλάκι να ταξιδεύη, να πηγαίνη στην Αφρική και να γυρίζει χωρίς πυξίδα και να ξαναβρίσκη την φωλιά του! Και οι άνθρωποι με χάρτες, με πινακίδες να χάνωνται! Και δεν είναι ότι τα πουλιά βαδίζουν στη στεριά και βάζουν σημάδια! Πετούν στον ουρανό, πάνω από την θάλασσα! Πού να βάλουν σημάδια; Μερικά μικρά πουλάκια ανεβαίνουν στους πελαργούς, στα … « αεροπλάνα»! Εκείνα πάνε … αεροπορικώς! Τα πουλιά, όταν πετούν στην θάλασσα, κάθονται σε κανένα νησί να ξεκουρασθούν. Μια φορά, όταν ήμουν στο Καλύβι του Τιμίου Σταυρού, είδα να έρχωνται από τα ανατολικά μέρη κάτι πουλιά σαν τα σπουργίτια, αλλά πιο μεγάλα και πιο όμορφα από τα σπουργίτια. Ήταν ολόκληρο κοπάδι. Τέσσερα- πέντε όμως, φαίνεται, κουράσθηκαν και δεν μπορούσαν άλλο. Τότε ξεκόπηκαν ακόμη καμμιά δεκαπενταριά από το κοπάδι-τα άλλα προχώρησαν- και κάθησαν λίγο σε ένα δένδρο, ξεκουράσθηκαν και μετά σηκώθηκαν να φύγουν όλα μαζί. Ανέβηκαν πολύ ψηλά, για να προσανατολισθούν και να βρουν πάλι την συντροφιά τους .Μου έκανε εντύπωση που δεν άφησαν μόνο τους τα τέσσερα- πέντε που κουράσθηκαν , αλλά ξεκόπηκαν και άλλα δεκαπέντε από το ίδιο κοπάδι, για να τα κάνουν συντροφιά!
Πόσο όμορφα τα έχει κάνει όλα ο Θεός! Βλέπεις κάτι παρδαλά γατάκια! Τι όμορφα επανωφοράκια έχουν! Να ζηλεύουμε εμείς οι άνθρωποι τα επανωφόρια από τα ζώα! Ούτε βασίλισσα δεν φόρεσε τέτοιο επανωφόρι!... Όπου και να γυρίσης, θα δης την σοφία του Θεού. Παλιά που ήταν όλα φυσικά, πόσο όμορφα ήταν! Να, ο πετεινός, όταν φωνάζη, δεν είναι ότι φωνάζει για τον καιρό. Στέκεται στο ένα πόδι και, μόλις και, μόλις μουδιάζη, φωνάζει: «Κικιρίκου!» Σου λέει, τόσες ώρες πέρασαν. Αλλάζει πόδι, μουδιάζει και αυτό , πάλι: «Κικιρίκου!» Και βλέπεις, φωνάζει στις 12, στις 3, στις 6 η ώρα. Είναι σταθερό∙ κάθε τρεις ώρες! Και δεν έχει ρολόι ούτε μπαταρία, ούτε κούρδισμα χρειάζεται!...
Ό,τι βλέπετε, ό,τι ακούτε, όλα να τα χρησιμοποιήτε για συγκοινωνία για επάνω. Όλα να σας ανεβάζουν προς τα επάνω. Έτσι κανείς ανεβαίνει-ανεβαίνει από τα δημιουργήματα στον Δημιουργό! Οι Αμερικανοί πήγαν στο φεγγάρι, έβαλαν τουλάχιστον και μια πινακίδα που έγραφε: «Οι ουρανοί διηγούνται δόξαν Θεού». Πήγαν και οι Ρώσοι στο διάστημα, αλλά ο Γκαγκάριν είπε πως δεν βρήκε τον Θεό. Εμ, πώς να τον βρη, αφού πήγε με τα πόδια προς τα επάνω και όχι με τα χέρια; Έτσι φθάνουν μετά να λένε: «Η φύση έκανε το σύμπαν»! Ολόκληρο σύμπαν τώρα!... Εδώ μια παλιά μηχανή χαλάει και μαζεύονται ένα σωρό μάστορες ,τεχνίτες κ.λπ., για να την διορθώσουν. Σκέφτονται, προσπαθούν… Και είναι μια παλιά μηχανή! Ενώ ολόκληρη υδρόγειο σφαίρα ο Θεός την γυρίζει χωρίς ρεύμα και ούτε η μπαταρία τελειώνει ούτε το μηχανάκι σταματάει! Με τι ταχύτητα γυρίζει, και ο άνθρωπος να μην το καταλαβαίνη! Φοβερό! Αν η γη στρεφώταν με λιγώτερη ταχύτητα, θα έκανε τούμπες ο άνθρωπος ! Η θάλασσα να έχη τόσο νερό και να κινήται με τέτοια ταχύτητα, και το νερό να μη χύνεται! Και τα αστέρια, που είναι ολόκληροι όγκοι, να γυρίζουν ιλιγγιωδώς και να μην εγγίζη το ένα το άλλο, αλλά να συγκρατή το ένα ο άλλο από μακριά! Και ο άνθρωπος φτιάχνει ένα αεροπλάνο και θαυμάζει και υπερηφανεύεται ! Και αν του στρίψη λίγο το μυαλό, μετά λέει ανοησίες∙ δεν καταλαβαίνει.


 Γέροντα, είπατε σε κανέναν ότι θα γίνη πόλεμος; Έτσι ακούσαμε. Είναι αλήθεια;
- Εγώ δεν λέω τίποτε και ο κόσμος λέει ό,τι θέλει. Και να ξέρω κάτι, πού να το πω;
- Τί βάρβαρο πράγμα, Γέροντα, ο πόλεμος !
- Αν οι άνθρωποι δεν είχαν αυτήν την… «ευγένεια» της αμαρτίας, δεν θα έφθαναν σ’ αυτό το βάρβαρο. Πιο βάρβαρο ακόμη είναι η ηθική καταστροφή . Διαλύονται ψυχικά και σωματικά οι άνθρωποι. Μου έλεγε κάποιος: Λένε για την Αθήνα “ζούγκλα-ζούγκλα” και κανείς δεν φεύγει από ‘κει! Όλοι “ζούγκλα” την λένε και όλοι στην ζούγκλα μαζεύονται». Πώς έχουν γίνει οι άνθρωποι! Σαν τα ζώα! Τα ζώα ξέρετε τί κάνουν; Στην αρχή μπαίνουν στον σταύλο, κοπρίζουν, ουρούν… Μετά αρχίζει να χωνεύη η κοπριά. Μόλις αρχίζη να χωνεύη, αισθάνονται μια ζεστασιά. Δεν τα κάνει καρδιά να φύγουν από τον σταύλο∙ αναπαύονται. Έτσι και οι άνθρωποι ,θέλω να πω, νιώθουν την ζεστασιά της αμαρτίας , και δεν τους κάνει καρδιά να φύγουν. Καταλαβαίνουν ότι βρωμάει, αλλά από την ζεστασιά εκείνη δεν τους κάνει καρδιά να φύγουν. Να, αν μπη τώρα ένας μέσα στον σταύλο, δεν μπορεί να αντέξη από την μυρωδιά. Ο άλλος που είναι συνέχεια στον σταύλο, δεν ενοχλείται∙ έχει συνηθίσει πλέον.
- Γέροντα, μερικοί λένε: «Μήπως μόνο σήμερα αμαρτάνει ο κόσμος; Και στην Ρώμη παλιά τί γινόταν!...»
- Μα στην Ρώμη ήταν ειδωλολάτρες στο κάτω- κάτω. Και αυτά που λέει ο Απόστολος Παύλος ήταν για τους ειδωλολάτρες που είχαν βαπτισθή, αλλά είχαν κακές συνήθειες. Να μην παίρνουμε για παράδειγμα τον ξεπεσμό από κάθε εποχή. Σήμερα την αμαρτία την έκαναν μόδα. Βλέπεις, ορθόδοξο έθνος εμείς και πώς είμαστε! Πόσο μάλλον οι άλλοι! Και το κακό είναι που οι σημερινοί άνθρωποι, επειδή η αμαρτία έχει γίνη μόδα , αν δουν έναν να μην ακολουθή το ρεύμα της εποχής , να μην αμαρτάνη , να είναι λίγο ευλαβής, τον λένε καθυστερημένο , οπισθοδρομικό. Αυτοί οι άνθρωποι το να μην αμαρτάνουν το θεωρούν προσβολή και την αμαρτία την θεωρούν πρόοδο. Αυτό είναι το χειρότερο από όλα. Αν οι σημερινοί άνθρωποι που ζουν στην αμαρτία τουλάχιστον το αναγνώριζαν, θα τους ελεούσε ο Θεός. Αλλά δικαιολογούν τα αδικαιολόγητα και εγκωμιάζουν την αμαρτία. Αυτό είναι και η μεγαλύτερη βλασφημία κατά του Αγίου πνεύματος ∙ την αμαρτία να την θεωρούν πρόοδο και το ηθικό να το λένε κατεστημένο. Γι’ αυτό έχουν μεγάλο μισθό, μεγάλη αξία , αυτοί που αγωνίζονται στον κόσμο και διατηρούν καθαρή ζωή.
Παλιά αν κάποιος ήταν διεστραμμένος ή μέθυσος , ντρεπόταν να βγη στην αγορά, γιατί θα τον περιφρονούσαν.
Ή μία, αν ήταν λιγάκι παραστρατημένη, δεν τολμούσε να βγη έξω. Και ήταν κατά κάποιο τρόπο αυτό ένα φρένο. Σήμερα, αν είναι ένας σωστός , μια κοπέλα λ.χ. αν ζη με ευλάβεια , λένε: «Βρε, πού ζη αυτή!» Αλλά και γενικά, αν οι κοσμικοί έκαναν μια αμαρτία, οι καημένοι, αισθάνονταν την αμαρτωλότητά τους, έσκυβαν και λίγο το κεφαλάκι τους και δεν ειρωνεύονταν έναν που ζούσε πνευματικά∙ αντίθετα τον καμάρωναν. Τώρα ούτε ενοχή αισθάνονται ούτε σεβασμός υπάρχει. Τα ισοπέδωσαν όλα. Αν ένας δεν ζη κοσμικά, τον κοροϊδεύουν. 


- Γέροντα, συχνά βλέπω τα ελαττώματα των άλλων και τους κρίνω.
- Την αρρώστια την δική σου την ξέρεις;
- Όχι.
- Γι’ αυτό ξέρεις την αρρώστια των άλλων. Αν ήξερες την δική σου αρρώστια ,δεν θα ήξερες την αρρώστια των άλλων. Δεν λέω να μη συμμετέχης στον πόνο τους , αλλά να μην ασχολήσαι με τα σφάλματά τους. Αν ο άνθρωπος δεν ασχολήται με τον εαυτό του, ο πειρασμός θα του ανοίξη δουλειά να ασχολήται με τους άλλους. Αν όμως κάνη δουλειά στον εαυτό του, τότες γνωρίζει τον εαυτό του, γνωρίζει και τον άλλον. Διαφορετικά, με τα λανθασμένα συμπεράσματα που βγάζει από τον εαυτό του κρίνει λανθασμένα και τους άλλους.
- Γέροντα, τί βοηθάη περισσότερο να διορθωθή κανείς;
- Κατ’ αρχάς η θέληση. Η θέληση είναι κατά κάποιον τρόπο το καλό ξεκίνημα. Ύστερα, πρέπει να καταλάβη κανείς ότι είναι άρρωστος και να αρχίση η ανάλογη αντιβίωση. Γιατί, αν είναι άρρωστος και κρύβη την αρρώστια του, κάποτε θα σωριασθή κάτω απότομα, χωρίς να το καταλάβη, και δεν θα μπορή να βοηθηθή ιατρικά. Π.χ. κάποιος ξέρει ότι είναι προφυματικός ,γι’ αυτό έχει ανορεξία. Του λένε: «γιατί δεν τρως;». «Ε, λέει, δεν μ’ αρέσει αυτό το φαγητό»! Μετά έχει κομμάρες και δεν μπορεί να περπατήση καλά. «Γιατί περπατάς έτσι;», τον ρωτάνε. «Α, μ’ αρέσει ,λέει, να πηγαίνω σιγά-σιγά∙ τί; Να τρέχω σαν παλαβός;». Δεν λέει ότι έχει κομμάρες και δεν μπορεί να περπατήση. Μετά έχει βήχα. «Γιατί βήχεις;», του λένε. «Ε, από αλλεργία», λέει! Δεν λέει ότι οι πνεύμονες μέσα είναι χάλια. Εν τω μεταξύ βγάζει και κανένα πύελο αιματηρό. «Τί είναι αυτό;», τον ρωτάνε. «Ε, λέει, ερεθίστηκε ο λάρυγγας»!
- Και όλα αυτά, Γέροντα, επειδή δεν θέλει να φανερώσει την φυματίωση;
- Ναι, επειδή την καλύπτει-την καλύπτει και μετά παθαίνει καλπάζουσα φυματίωση. Σπάζει ο πνεύμονας, γεμίζουν οι λεκάνες αίμα, πέφτει κάτω, και τελικά αποκαλύπτεται η αρρώστια του, αλλά και δύσκολα βοηθιέται. Ενώ, αν παραδεχθή ότι τα δέκατα που παρουσιάζει είναι από την φυματίωση και δεχθή την ανάλογη θεραπεία, γίνεται πιο υγιής από τον υγιή. Θέλω να πω, και στην πνευματική ζωή, όποιος δικαιολογεί τα πάθη του, δέχεται τελικά δαιμονική επίδραση και δεν μπορεί να κρυφτή. Ξέρεις τί είναι να δεχθή ο άνθρωπος δαιμονική επίδραση; Αγριεύει, γίνεται θηρίο, αντιδρά, μιλά άσχημα, με αναίδεια και δεν δέχεται από κανέναν βοήθεια.
Γι’ αυτό όλη η βάση είναι να γνωρίση πρώτα κανείς την πάθηση που έχει και να χαίρεται που την γνώρισε. Από ‘κει και πέρα πρέπει να δεχθή την θεραπεία, τα ανάλογα φάρμακα , και να αισθάνεται και ευγνωμοσύνη προς τον γιατρό – τον Πνευματικό ή τον Γέροντά του- όχι να αντιδράη. Να, ο άλλος κρεμά το χέρι του , για να του κάνουν μετάγγιση ∙ τον τρυπούν, πονάει, αλλά το δέχεται, γιατί αυτό θα τον βοηθήση. Ή μια εγχείριση πόση ταλαιπωρία έχει! Αλλά δέχεται ο άνθρωπος να την κάνη, για να γίνη καλά.
- Όταν, Γέροντα, ξέρω λ.χ. ότι μια αυστηρή παρατήρηση θα με βοηθήση, γιατί δεν την δέχομαι ευχάριστα;
- Κοίταξε, μπορεί να μην την δέχεσαι ευχάριστα, αλλά τουλάχιστον καταλαβαίνεις ότι αυτό δεν είναι σωστό;
- Ναι, το καταλαβαίνω.
- Ε, αν το καταλαβαίνης κάτι είναι κι αυτό. Βλέπεις, ο άρρωστος παίρνει ένα χάπι που είναι φαρμάκι πικρό, αλλά το δέχεται καλύτερα από την καραμέλα, γιατί καταλαβαίνει ότι θα τον ωφελήση. Αν δεν δέχεται το πικρό φάρμακο, δεν θεραπεύεται. Πρέπει να γνωρίση κανείς την αδυναμία του , να δεχθή τα φάρμακα, για να τον δυναμώση ο Θεός.  
Εάν είναι χρήσιμη, είναι βοηθός. Εάν είναι κακή, διόρθωσέ την.

Πρόσεχε τον εαυτό σου. Η γυναίκα εάν είναι χρήσιμη είναι βοηθός σου. Τί γίνεται όμως ,όταν δεν είναι χρήσιμη; Κάνε την χρήσιμη. Μήπως δεν υπήρξαν καλές και κακές γυναίκες, για να μην έχης δικαιολογία; Ήταν ασυνείδητη η γυναίκα του Ιώβ; Η Σάρα όμως ήταν καλή.
Θα σου δείξω μια γυναίκα κακή και πονηρή. Δεν έβλαψε τον άντρα της η γυναίκα του Ιώβ∙ ήταν πονηρή και κακή και τον συμβούλεψε να βλασφημήση. Τί έκανε όμως; κούνησε τον πύργο; έρριξε κάτω το διαμάντι; νίκησε το βράχο; πλήγωσε το στρατιώτη; τρύπησε το σκάφος; ξερρίζωσε το δένδρο; Τίποτε από όλα αυτά∙ αλλ’ εκείνη προσέκρουσε και ο πύργος έγινε πιο σταθερός∙ αυτή σήκωσε τα κύματα και το πλοίο δεν καταποντιζόταν ,αλλά έπλεε με ούριο άνεμο∙ ο καρπός του τρυγήθηκε, και το δένδρο δεν κουνήθηκε ∙ έπεσαν τα φύλλα του και η ρίζα του έμεινε ασάλευτη.
Τα λέω αυτά, για να μην προφασίζεται κανένας την κακία της γυναίκας του. Είναι κακή; διόρθωσέ την . Αλλά, λέει ,με έβγαλε από τον παράδεισο. Αλλά και σε ανέβασε στους ουρανούς. Η ίδια φύσις, βέβαια, αλλά διαφορετική γνώμη.
Αλλά ήταν κακή η γυναίκα του Ιώβ; Η Σωσάννα όμως ήταν καλή. Ήταν ακόλαστη η Αιγυπτία; Η Σάρρα όμως ήταν αξιοπρεπής. Είδες εκείνην; Δες και αυτήν∙ διότι και μεταξύ των ανδρών άλλοι είναι φαύλοι, ενώ άλλοι σπουδαίοι. Καλός ο Ιωσήφ, οι πρεσβύτεροι όμως ακόλαστοι. Βλέπεις παντού την κακία και την αρετή, χωρίς αυτά να κρίνωνται από τη φύσι τους, διαιρούνται όμως από τη γνώμη τους. Μη μου προβάλλης δικαιολογίες.
(Εις το «Είδον τον Κύριον καθήμενον…», Δ΄
ΕΠΕ 8Α,338-392 PG 56, 122-123)

«Η δε γυνή ίνα φοβήται τον άνδρα»

«Η δε γυνή ίνα φοβήται τον άνδρα». Δεν παραγγέλλει τα σχετικά μόνο με την αγάπη, αλλά τί άλλο; «Ίνα φοβήται τον άνδρα». Η γυναίκα είναι δεύτερη εξουσία. Ας μη ζητά λοιπόν ,ούτε αυτήν την ισοτιμία, διότι βρίσκεται κάτω από εξουσία∙ ούτε εκείνος να την περιφρονή σαν πρόσωπο που βρίσκεται σε υποταγή∙ διότι είναι σώμα, και αν η κεφαλή περιφρονή το σώμα θα καταστραφή μαζί του∙ αλλά σαν αντίρροπο της υπακοής ας προβάλλη την αγάπη. Όπως ακριβώς η κεφαλή, έτσι πρέπει να συμπεριφέρεται και το σώμα. Το σώμα να της δίνη τα χέρια, τα πόδια και όλα τα υπόλοιπα μέλη για να την υπηρετούν, εκείνη πάλι να φροντίζη το σώμα με κάθε αίσθησι που έχει. Τίποτε δεν είναι καλλίτερο από τη συζυγία αυτή.

«Αγάπη και φόβος στη συζυγική ζωή»

Και πώς θα μπορέση να υπάρχη αγάπη, λέγει, όταν υπάρχη φόβος; Τότε προ παντός μπορεί να υπάρξη. Διότι εκείνη που φοβάται και αγαπά, φοβάται την κεφαλή και την αγαπά, εκείνη που αγαπά, φοβάται την κεφαλή και την αγαπά σαν μέλος, επειδή και η κεφαλή είναι μέλος του σώματος. Γι’ αυτό τοποθέτησε τη γυναίκα κάτω από τις διαταγές του άνδρα, και τον άνδρα τον τοποθέτησε παραπάνω από την γυναίκα για να υπάρχη ειρήνη. Διότι όταν υπάρχη ισοτιμία δε θα υπάρχη ποτέ ειρήνη, ούτε πάλι όταν η οικογένεια ακολουθή δημοκρατικές αρχές, ούτε όταν όλοι είναι αρχηγοί∙ αλλά πρέπει να υπάρχη μία εξουσία. Και αυτά βέβαια συμβαίνουν στις περιπτώσεις που οι άνδρες δεν είναι πνευματικοί∙ διότι όταν είναι πνευματικοί οι άνδρες θα υπάρχη ειρήνη. Πέντε χιλιάδες άνθρωποι ήταν και κανένας δεν έλεγε ότι κάτι από τα υπάρχοντα είναι δικό του, αλλά υποτάσσονταν ο ένας στον άλλο. Αυτό είναι απόδειξις της συνέσεως και του φόβου του Θεού. Έδειξε ,λοιπόν, τον τρόπο της αγάπης ,δεν έδειξε όμως τον τρόπο του φόβου.
Και πρόσεχε∙ τον τρόπο της αγάπης τον επεκτείνει διηγούμενος τα σχετικά με τον Χριστό, τα σχετικά με τη δική του σάρκα, τα σχετικά με το «αντί τούτου καταλείψει άνθρωπος τον πατέρα και την μητέρα αυτού», τα σχετικά όμως με τον φόβο δεν τα επεκτείνει ακόμη. Γιατί, λοιπόν; Διότι θέλει περισσότερο να επικρατή αυτό που αναφέρεται στην αγάπη. Διότι όταν υπάρχη αγάπη, ακολουθούν όλα τα καλά, όταν όμως υπάρχη ο φόβος οπωσδήποτε δεν ακολουθούν τα άλλα. Εκείνος, βέβαια, που αγαπά τη γυναίκα του, θα τα υπομένη όλα κι αν ακόμη δεν την έχη κάνει πολύ πειθαρχική.
Είναι πολύ δύσκολο και φοβερό πράγμα η ομόνοια, όταν δεν είναι ενωμένοι οι σύζυγοι με την τυραννία της αγάπης∙ ο φόβος όμως αυτό δε θα το κατορθώση εντελώς (πάντως). Γι’ αυτό και ασχολείται περισσότερο με αυτό που είναι ισχυρό. Και φαίνεται η γυναίκα ότι υπερτερεί από τον άνδρα, επειδή διατάχθηκε να φοβάται∙ πραγματικά , βέβαια, υπερτερεί ,διότι ο άνδρας διατάχθηκε το κυριώτερο, δηλαδή το να αγαπά.

Τρόπος επιτυχίας της συζυγικής αγάπης

Όσο λοιπόν, για το πώς θα συμπεριφέρωνται σωστά και η γυναίκα και ο άνδρας, ο Παύλος τα ανέφερε με ακρίβεια, προτρέποντας τη γυναίκα να φοβάται και να σέβεται τον άνδρα της σαν κεφαλή, και ο άνδρας να την αγαπά σαν γυναίκα. Πώς όμως θα μπορέσουν να γίνουν αυτά;
Ο Παύλος είπε ότι αυτά πρέπει να γίνουν ∙ το πώς όμως πρέπει να γίνουν θα σας πω εγώ. Αυτό θα γίνη, αν περιφρονούμε τα χρήματα, αν έχουμε μόνον ένα σκοπό, δηλαδή την αρετή της ψυχής, αν έχουμε πάντοτε μπροστά μας το φόβο του Θεού. Εκείνο, λοιπόν, που έλεγε, όταν μιλούσε στους δούλους, «Ό,τι αν ποιήση έκαστος αγαθόν ή κακόν, τούτο κομιείται παρά του Κυρίου» (Εφ. 6,8) , το ίδιο ισχύει και εδώ. Να μη αγαπά κανείς, λοιπόν, τόσο πολύ τη γυναίκα του για χάρι της, όσο για χάρι του Χριστού. Αυτό βέβαια εννοούσε και ο Παύλος λέγοντας: «ως τω Κυρίω» ∙ και για τον Κύριο κάμνοντας τα πάντα, έτσι όλα να τα κάνης. Αυτό ας είναι αρκετό να προτρέψη και να πείση και να μην επιτρέψη να υπάρχη κάποια φλυαρία και διχόνοια.
Κανείς πιστός να μη συκοφαντή τον άνδρα στη γυναίκα του∙ αλλ’ ούτε και ο άνδρας να πιστεύη εύκολα αυτά που λέγονται εναντίον της γυναίκας του, ούτε η γυναίκα να ασχολήται εύκολα με τις υποθέσεις του άνδρα, ούτε βέβαια να δίνη αφορμές για υποψίες.
Πες μου, λοιπόν, γιατί χαρίζεις τον εαυτό σου όλη τη μέρα στους φίλους σου και στη γυναίκα σου το βράδυ∙ αλλά και ούτε και έτσι μπορείς να την ενημερώνης και να την κάνης να είναι πάνω από κάθε υποψία;
Και αν ακόμη σε κατηγορή η γυναίκα, να μη στενοχωριέσαι∙ αυτή η ενέργεια της είναι απόδειξις φιλίας, και όχι αφορμή απογνώσεως∙ οι κατηγορίες της είναι απόδειξις φιλίας και θερμής διαθέσεως και φόβου. Διότι φοβάται μήπως κανείς έκλεψε το συζυγικό της κρεβάτι, μήπως κάποιος υπονόμευσε την συζυγική της κλίνη.
Υπάρχει και άλλη απόδειξις μικροψυχίας; Κανένας ας μην έχη υπερβολικές αξιώσεις από τους δούλους, ούτε ο άνδρας από την κόρη, ούτε η γυναίκα από τους υπηρέτες. Διότι αυτά είναι αρκετά να προκαλούν υποψίες.
Θυμήσου, σε παρακαλώ, τους δικαίους εκείνους∙ η Σάρρα η ίδια παρεκάλεσε τον πατριάρχη να πάρη σα γυναίκα του την Άγαρ∙ αυτή, διέταξε, κανένας δε την ανάγκασε, ούτε την επέπληξε ο άνδρας της∙ αλλά, αν έζησε πολλά χρόνια χωρίς παιδιά, προτίμησε ποτέ να μη γίνη πατέρας, παρά να λυπήση τη γυναίκα του.
Ύστερα όμως από όλα αυτά τι λέει η Σάρρα; «Κρίναι ο Θεός ανά μέσον σου και εμού» (Γεν. 16,5) . Άραγε δε θα οργιζόταν ,αν ήταν κάποιος άλλος; δε θα είχε σηκώσει και τα χέρια να την κτυπήση λέγοντας περίπου τα εξής: Τι λέγεις; Εγώ δεν ήθελα να συνέλθω με τη γυναίκα∙ έγινε το δικό σου θέλημα, η δική σου επιθυμία και πάλι κατηγορείς; Εκείνος, όμως δεν είπε τίποτε τέτοιο αλλά τί είπε; «Ιδού η παιδίσκη εν ταις χερσί σου∙ χρω αυτής ως αν αρεστόν σοι η» (Γεν. 16,6) . Παρέδωσε τη σύντροφο της κλίνης του για να μη λυπήση τη Σάρρα. Και αλήθεια, δεν υπάρχει μεγαλύτερη εκδήλωσις συμπαθείας από αυτό.
Εάν ,βέβαια, το να καθίση κάποιος μαζί με άλλους για φαγητό ,θεωρείται ακόμη και στους ληστές απόδειξις της ενότητος κατά των αντιπάλων, (και ο Ψαλμωδός λέγει «ος επί το αυτό εγλύκανάς μοι εδέσματα (Ψαλμ.54, 15 ) ∙ το να γίνουν στο εξής ένα σώμα- διότι αυτό σημαίνει το να γίνη σύντροφος της κλίνης∙ είναι πολύ περισσότερο ικανό να φέρη ομοψυχία. Τίποτε όμως από αυτά δεν μπόρεσε να καταβάλλη τον δίκαιο Αβραάμ, αλλά την παρέδωσε στη γυναίκα του, αποδεικνύοντας ότι δεν έγινε κάτι από δική του υπαιτιότητα∙ και το σπουδαιότερο , βέβαια, την έδιωξε, ενώ ήταν έγκυος.
Ποιός θα μπορούσε να μη λυπηθή εκείνην που κυοφόρησε παιδί από τον Αβραάμ; Αλλ’ ο δίκαιος δε συγκινήθηκε, διότι πάνω απ΄ όλα είχε την αγάπη προς τη γυναίκα του.
Ας μιμούμαστε και μεις τον Αβραάμ. Κανείς ας μη χλευάζη τη φτώχεια του πλησίον∙ κανείς ας μην επιθυμή υπερβολικά χρήματα, και λύθηκαν όλα. Ούτε να λέγη η γυναίκα στον άνδρα της∙ άνανδρε και δειλέ, είσαι πολύ απρόθυμος και τεμπέλης και αγαπάς υπερβολικά τον ύπνο∙ ο τάδε και ο τάδε, αν και ταπεινός αν και κατάγεται από ταπεινούς γονείς ,κινδύνεψε και ξενιτεύθηκε και δημιούργησε μεγάλη περιουσία και η γυναίκα του φοράει χρυσά κοσμήματα και κάθεται πάνω σε ζευγάρι από άσπρα άλογα, γυρίζει παντού και έχει πλήθος από υπηρέτες και ευνούχους∙ εσύ όμως έχασες εντελώς το ηθικό σου και ζης χωρίς σκοπό. Ας μη τα λέγη αυτά η γυναίκα, καθώς και τα παρόμοια, διότι είναι σώμα, όχι για να δίνη διαταγές στην κεφαλή, αλλά για να πείθεται και να κάνη υπακοή. Πώς λοιπόν, λέγει, θα υποφέρη τη φτώχεια, από πού θα βρη παρηγοριά; Ας ξεχωρίζη μόνη της τις φτωχότερες∙ ας σκέφτεται πάλι, πόσες ευγενικές κοπέλλες και καταγόμενες από πλούσιες οικογένειες, όχι μόνον δεν πήραν τίποτε από τους άνδρες τους, αλλά επί πλέον έδωσαν και ξόδεψαν όλα τα δικά τους ∙ ας θυμάται τους κινδύνους που προκαλούν τα πλούτη αυτού του είδους και θα παραδεχθή τον ήσυχο τρόπο της ζωής. Και με λίγα λόγια, αν συμπεριφέρεται με αγάπη προς τον άνδρα της, δε θα πη τίποτε τέτοιο, αλλά θα προτιμήση να τον έχη κοντά της, χωρίς να φέρη τίποτε, παρά να φέρη χιλιάδες τάλαντα χρυσού, και η ίδια να επωμισθή όλες τις φροντίδες μιας τέτοιας αποδημίας.
Αλλ’ ούτε ο άνδρας να παρασύρεται και να βρίζη και να κτυπά τη γυναίκα του, επειδή έχει την εξουσία, αλλά να τη συμβουλεύη, να τη νουθετή, σαν ατελέστερη που είναι να την καταπείθη με τα λόγια και ποτέ να μη σηκώνη χέρι για να την κτυπήση∙ αυτά δεν αρμόζουν σε ψυχή ελεύθερη∙ να μη χρησιμοποιή ούτε ύβρεις, ούτε προσβολές, ούτε επιπλήξεις, αλλά να την κατευθύνη σαν πλάσμα με λιγότερες ικανότητες.
Πώς θα γίνη αυτό; Αν της μαθαίνη τον αληθινό πλούτο, τη φιλοσοφία των ουρανών, δε θα την κατηγορήση καθόλου γι’ αυτά. Ας την διδάσκη ότι η φτώχεια δεν είναι καθόλου κακό∙ ας την διδάσκη όχι μόνον με λόγια αλλά και με έργα∙ ας τη διδάσκη να περιφρονή τη δόξα, και τίποτε τέτοιο δε θα αγαπήση η γυναίκα, ούτε θα επιθυμήση. Και σα να δέχεται άγαλμα, έτσι από το βράδυ εκείνο που θα τη δέχεται στο δωμάτιό του, ας τη διδάσκη την σωφροσύνη, την καλωσύνη, που είναι απαραίτητη για να ζήση με σεμνότητα∙ αμέσως από την αρχή και από αυτά ακόμη τα πρόθυρα της συζυγικής ζωής να καταβάλλη την αγάπη στα χρήματα∙ και να της διδάσκη την ευσέβεια και να την συμβουλεύη να μη φορά χρυσά κοσμήματα στα αυτιά της και στα μάγουλα και γύρω από το λαιμό της, ούτε να τα έχη φυλαγμένα στο θάλαμο, ούτε να έχη πολυτελή και χρυσά ενδύματα∙ ας είναι ωραία τα κοσμήματά της, να μην είναι όμως προκλητικά∙ αφού τα αφήσης όμως όλα για τους ηθοποιούς, στόλιζε το σπίτι με πολλή κοσμιότητα, για να αναδίδη σωφροσύνη μάλλον, παρά κάποια άλλη ευωδία. Από αυτά θα προκύψουν και δύο και τρία καλά∙ πρώτα δε θα θλίβεται η νύφη, όταν καταστραφούν τα δωμάτια και αποστέλλωνται στον καθένα τα ιμάτια και τα χρυσά κοσμήματα και τα αργυρά σκεύη∙ δεύτερον δε θα φροντίση ο νυμφίος για την απώλειά τους και για την ασφάλεια εκείνων που τα προμηθεύτηκε. Τρίτον, που είναι και το καλλίτερο και το σπουδαιότερο, θα αποδείξη από αυτά τα ίδια τη διάθεσί του, ότι δηλαδή, δε χαίρεται με κανένα από αυτά, και ότι θα καταργήση και όλα τα υπόλοιπα και δε θα επιτρέψη ποτέ να γίνουν ούτε άσεμνοι χοροί, ούτε τραγούδια.

Απομάκρυνσις των σατανικών πομπών

Και γνωρίζω ,βέβαια, ότι ίσως φαίνομαι σε μερικούς άξιος για γέλια, συμβουλεύοντας αυτά∙ αν όμως με ακούσετε, περνώντας ο καιρός και απολαμβάνοντας την ωφέλεια από το πράγμα αυτό, τότε θα καταλάβετε το κέρδος. Και το γέλιο θα διαλυθή και θα περιγελάσετε την τωρινή συνήθεια .και θα καταλάβετε ότι πραγματικά αυτά που γίνονται τώρα είναι γνώρισμα των ανόητων παιδιών και των μεθυσμένων ανδρών∙ ενώ αυτά που σας συμβουλεύω είναι απόδειξις σωφροσύνης και σκέψεως και της πνευματικής ζωής.
Τι, λοιπόν, λέγω, ότι πρέπει να γίνη; Απομάκρυνε από το γάμο όλα τα αισχρά άσματα ,τα σατανικά, τα άσεμνα τραγούδια τη συνεργασία των ακόλαστων νέων και αυτά θα μπορέσουν να συνετίσουν την νύφη. Διότι αμέσως θα μπορέση να σκεφθή μόνη της: Πω πω! ποιος είναι ο άνδρας αυτός; είναι φιλόσοφος, δεν υπολογίζει καθόλου την παρούσα ζωή, με οδήγησε στο σπίτι του για να γεννήσω και να αναθρέψω τα παιδιά, για να φροντίζω το σπίτι! Προκαλούν βέβαια αυτά αηδία στη νύφη; Ναι∙ μέχρι την πρώτη και τη δεύτερη μέρα∙ κατόπιν όμως δε θα είναι, αλλά θα αισθάνεται πολλή μεγάλη ευχαρίστησι, απαλλάσσοντας τον εαυτό της από κάθε υποψία. Διότι ο άνδρας που δεν ανέχθηκε ούτε αυλούς, ούτε χορευτές, ούτε θηλυπρεπή τραγούδια, και αυτά παρά την ευκαιρία του γάμου, πολύ δύσκολα κατόπιν θα δεχθή να κάνη ή να πη κάτι αισχρό.
Μετά από αυτά, όταν απομακρύνης όλα τα του γάμου, αφού την παραλάβης να την διαπαιδαγωγήσης καλά, διώχνοντας τη ντροπαλότητα για αρκετό χρονικό διάστημα, όχι όμως αμέσως. Και αν βέβαια η κόρη είναι ντροπαλή, γνωρίζει να σιωπά σεβόμενη τον άνδρα της και μένοντας με ανοιχτό το στόμα μπροστά σε αυτά που βλέπει και ακούει. Εσύ όμως μη διαλύσης αμέσως αυτή την σεμνότητα, πράγμα που κάνουν οι ακόλαστοι άνδρες, αλλά να την εκβάλλης για αρκετό χρονικό διάστημα∙ από αυτό θα έχης μεγάλο κέρδος. Δε θα σε κατηγορήση γι’ αυτά, ούτε πάλι θα σε κατηγορήση για κείνα που θα διατυπώσης κατόπιν.

Εάν οι δυο δεν γίνουν ένα ,δεν κάνουν πολλούς.
Μυστήριο αγάπης.


Έρχονται για να γίνουν ένα σώμα. Να πάλι μυστήριο αγάπης. Εάν οι δύο δεν γίνουν ένα, δεν κάνουν πολλούς, εν όσω θα μένουν δύο, όταν όμως ενωθούν, τότε κάνουν. Τί διδασκόμαστε από αυτό; ότι μεγάλη είναι η δύναμις της ενώσεως. Η εφευρετική σοφία του Θεού ,διήρεσε τον ένα σε δύο αντίθετα από την αρχή, και θέλοντας να δείξη ότι και μετά την διαίρεσι πάλι ένας μένει, δεν επέτρεψε να είναι επαρκής ο ένας για τη γέννησι των παιδιών. Διότι ποτέ δεν είναι ένας, αλλά το μισό του ένα∙ και είναι φανερό γιατί δεν τεκνοποιεί, όπως και προηγουμένως.
Είδες το μυστήριο του γάμου; Από τον ένα έκαμε ένα , και πάλι, αφού έκανε ένα αυτούς τους δυο , έτσι κάνει ένα∙ ώστε και τώρα από τον ένα γεννιέται ο άνθρωπος. Διότι η γυναίκα και ο άνδρας δεν είναι δύο άνθρωποι, αλλά ένας άνθρωπος. Και τώρα ακριβώς, και από πολλές περιπτώσεις θα διαπιστώσετε αυτό, όπως από τον Ιάκωβο, από τη Μαρία, τη μητέρα του Χριστού, από τα λόγια, «άρσεν και θήλυ εποίησεν αυτούς», (Γεν. 1,27). Εάν όμως ο άνδρας είναι η κεφαλή και η γυναίκα το σώμα, πώς είναι δύο; Γι’ αυτό η γυναίκα έχει τη θέσι του μαθητή και ο άνδρας τη θέσι του διδασκάλου, αυτός του άρχοντα και εκείνη της υπηκόου. Και από αυτή τη διάπλασι του σώματος θα μπορέση κανείς να δη, ότι είναι ένα, διότι έχουν γίνει από την πλευρά και είναι σαν δύο μισά.
Γι’ αυτό και την ονομάζει βοηθό, για να δείξη ότι είναι ένα∙ γι΄αυτό και από τον πατέρα και τη μητέρα προτιμά τη συμβίωσι, για να αποδείξη ότι είναι ένα . Και ο πατέρας όμοια χαίρεται όταν παντρεύεται ο γυιός του και η θυγατέρα του, επειδή το σώμα έρχεται σε δικό του μέλος. Και τόσα έξοδα γίνονται και μείωσις των χρημάτων ,και όμως δεν ανέχεται να τον βλέπη άγαμο. Διότι, όπως με τον τρόπο αυτό έχει διαιρεθή η σάρκα, είναι ατελής ο καθένας για τεκνοποιία , ο καθένας είναι ατελής για τη σύστασι του παρόντος βίου. Γι’ αυτό και ο προφήτης λέγει: «Υπόλειμμα πνεύματος αυτού» ( Μαλ. 2,15 ) .

Πώς συνενώνονται σε ένα σώμα;

Πώς όμως συνενώνονται σε ένα σώμα; Όπως ακριβώς αν αφαιρέσης το καθαρώτερο μέρος του χρυσού, και το ανακατώσης με άλλο χρυσό, έτσι κι εδώ. Δεχόμενη η γυναίκα το πιο εκλεκτό, σαν η ηδονή να το χωνεύη, τρέφει και θάλπει αυτό και αφού συνεισφέρει τα δικά της, το αποδίδει στον άνδρα.

Ο γάμος διατηρεί τον αγιασμό
που προέρχεται από την πίστι


«Ειρήνην διώκετε μετά πάντων και τον αγιασμόν» (Εβρ. 12,14) . Τί εννοεί «τον αγιασμόν»; Την σωφροσύνη και την κοσμιότητα στον γάμο. Και αν κάποιος λέγει, είναι άγαμος, ας μένη αγνός ή ας παντρεύεται. Κι αν είναι έγγαμος, ας μην πορνεύη, αλλ’ ας χρησιμοποιή την γυναίκα του, διότι και αυτό είναι αγιασμός. Πώς; Δεν είναι ο γάμος αγιασμός αλλά διατηρεί τον αγιασμό που προέρχεται από την πίστι, διότι δεν σε αφήνει να στρέφεσαι προς την πόρνη. Διότι ο γάμος είναι τίμιος, όχι άγιος∙ είναι καθαρός ο γάμος, δεν προσφέρει όμως αγιότητα, παρά εμποδίζει να μολυνθή η καθαρότητα που έχει δοθή με την πίστι.
(Προς Εβραίους, Λ΄ΕΠΕ 25,300. PG 63,210)

«Συνεργοί εν Κυρίω»

Μην κατηγορούμε τον γάμο, ούτε να νομίζουμε ότι είναι εμπόδιο και πρόσκομμα για τον δρόμο που οδηγεί στην αρετή το να έχη κανείς γυναίκα και παιδιά και να φροντίζη για σπίτι και να ασκή κάποια τέχνη. Να, και εδώ ήταν άνδρας και γυναίκα, που και εργαστήρια διεύθυναν και τέχνη ασκούσαν και επέδειξαν πολύ πιο αυστηρή εγκράτεια από αυτούς που ζουν στα μοναστήρια. Από πού είναι φανερό αυτό; Από αυτά που είπε ο Παύλος γι’ αυτούς αναφέροντάς τους , ή και καλλίτερα όχι από αυτά που είπε αναφέροντάς τους, αλλά και από αυτά που στη συνέχεια επιβεβαίωσε γι’ αυτούς. Διότι αφού είπε∙ «ασπάσασθε Πρίσκιλλαν και Ακύλαν», πρόσθεσε και το αξίωμά τους. Ποιό λοι0πόν είναι αυτό; Δεν είπε τους πλούσιους , τους διάσημους ,τους αριστοκράτες, αλλά τί; «Τους συνεργούς μου εν Κυρίω» ( Ρωμ. 16, 3 ) .
(Εις το «Ασπάσασθαι Πρίσκιλλαν και Ακύλαν», Α΄ΕΠΕ 27,30. PG 51,190-191 )

Εκκλησιασμός από τη βρεφική ηλικία

«Άννα ουκ ανέβη μετ’ αυτού, ότι είπε τω ανδρί αυτής∙ έως του αναβήναι το παιδάριον , εάν απογαλακτίσω αυτό, και οφθήσεται τω προσώπω Κυρίου και καθήσεται έως του αιώνος εκεί» (Α΄ Βασ. 1,22) .
Βλέπεις; Δεν το θεωρούσε ασφαλές να το αφήση στο σπίτι και να μεταβή στο ναό∙ διότι από τη στιγμή που της δόθηκε το δώρο, δεν ανεχόταν να εμφανισθή χωρίς δώρο. Να το οδηγήση πάλι στο ναό και έπειτα να το πάρη και να φύγη, φοβόταν. Γι’ αυτό περίμενε τόσο χρόνο, για να εμφανισθή μαζί με το δώρο. Και το οδήγησε και το άφησε και δεν δυσανασχέτησε εκείνο που αποχωρίστηκε από τη θηλή∙ γνωρίζετε πώς συνήθως δυσανασχετούν τα παιδιά, όταν παύουν να θηλάζουν. Όμως αυτό δε δυσανασχετούσε, ούτε όταν χωριζόταν από τη μητέρα του, αλλά έβλεπε προς το Δεσπότη, ο οποίος έκανε και εκείνη μητέρα και ούτε αυτή πονούσε καθώς αποχωριζόταν το παιδί της∙ διότι μεσολαβώντας η χάρις νίκησε τη φυσική συμπάθεια και νόμιζαν ότι βρισκόταν μαζί. Και όπως η Κληματαριά που έχει φυτευθεί σε κάποιο τόπο, απλώνει τόσο πολύ μακριά τις κληματόβεργες, και μολονότι το σταφύλι είναι κρεμασμένο σε μεγάλη απόσταση συνδέεται με τη ρίζα, έτσι ακριβώς συνέβηκε και με τη γυναίκα αυτή. Διότι ενώ διέμεινε στην πόλι άπλωνε το κλήμα της μέχρι το ναό, και εκεί κρέμασε ώριμο το σταφύλι της και η απόστασις του τόπου δεν εμπόδισε καθόλου, διότι η αγάπη του Θεού ένωνε το παιδί με τη μητέρα του. Διότι, αν και η ηλικία του ήταν ακόμη ανώριμη ,ήταν όμως ώριμη η αρετή του, και σε αυτούς που πήγαιναν στο ναό, γινόταν δάσκαλος της θεοσεβείας. Διότι ρωτώντας από περιέργεια και μαθαίνοντας τον τρόπο της γεννήσεώς του, έπαιρναν αρκετή παρηγοριά, δηλαδή ελπίδα στον Θεό.
(Περί Άννης, Γ΄ΕΠΕ 8Α, 72-74. PG 54,555 )

Κάνε τον εαυτό σου βασιλικό

Και συ, λοιπόν, γυναίκα, αυτήν να μιμηθής και αν είσαι στείρα, παρουσίασε τέτοια προσευχή και παρεκάλεσε τον ιερέα να σε βοηθήση με τη μεσιτεία του. Οπωσδήποτε, αν δεχθής με πίστι τα λόγια, η ευλογία των πατέρων θα καταλήξη σε καλό και ωραίο καρπό. Αν πάλι γίνης μητέρα, αφιέρωσε και συ το γυιό σου. Εκείνη τον οδήγησε στο ναό, εσύ κάνε τον εαυτό σου ναό βασιλικό. Διότι λέει: «Το σώμα υμών ναός του εν υμίν αγίου Πνεύματος εστι» ( Α΄ Κορ. 6, 19 ) .
Και πάλι∙ «ενοικήσω εν αυτοίς και εμπεριπατήσω» ( Β΄ Κορ. 6,16 ) .

Το σπουδαιότερο πράγμα η εν Κυρίω ανατροφή των παιδιών

Μέχρι πότε θα είμαστε σάρκες; μέχρι πότε θα σκύβουμε πάνω στη γη; Όλα ας έρχωνται σε δεύτερη θέση προκειμένου να γίνη η φροντίδα και η ανατροφή των παιδιών με βάσι την παιδεία και τη νουθεσία του Κυρίου. Αν το παιδί μάθη να σκέπτεται από την αρχή για την αρετή, απόκτησε μεγάλο πλούτο μεγαλύτερο από κάθε άλλο και δόξα μεγαλύτερη. Δε θα κατορθώσης τίποτε το σπουδαίο ,αν μάθης το παιδί σου κάποια τέχνη και την αρχαία φιλοσοφία, με την οποία θα αποκτήση χρήματα , όσο αν το διδάξης την τέχνη με την οποία θα περιφρονήση τα χρήματα. Αν θέλης να το κάνης πλούσιο, κάνε το με τον τρόπο αυτό. Διότι πλούσιος δεν είναι αυτός που έχει ανάγκη από πολλά χρήματα, και τον περιτριγυρίζουν πολλά αγαθά, αλλά εκείνος που δεν έχει ανάγκη από τίποτε. Αυτό να μάθης το γυιό σου ,αυτό να διδάξης ,αυτός είναι ο μεγαλύτερος πλούτος. Μην φροντίζης πώς να το κάνης να προκόψη στα κοσμικά διδάγματα και να το καταντήσης φιλόδοξο, αλλά φρόντισε με ποιο τρόπο θα μάθη να περιφρονή τη δόξα σ’ ετούτη τη ζωή. Από αυτό θα μπορούσε να γίνη πιο ένδοξος και πιο σπουδαίος.
Αυτά μπορούν να το κάνουν και ο φτωχός και ο πλούσιος . Αυτά δεν τα μαθαίνει κανείς από το δάσκαλο, ούτε από κάποια τέχνη, αλλά με τα θεία λόγια. Μη φροντίζης να ζήση εδώ πολλά χρόνια, αλλά να ζήση εκεί την αιώνια και ατέλειωτη ζωή.

Από την πρώτη ηλικία, ας τα οδηγήσουμε στην ουράνια πολιτεία.

Δεν είδατε ότι όσοι ζουν στις πόλεις, πολλές φορές ,μόλις τα παιδιά τους αποκοπούν από τη θηλή, τα κάνουν θαλλοφόρους και αγωνοθέτες και γυμνασιάρχες και χοροδιάρχες; Αυτό ας κάμνουμε και μεις. Από την πρώτη τους ηλικία ας τα οδηγήσουμε στην ουράνια πολιτεία. Διότι αυτή η επίγεια μόνο δαπανηρή είναι και δεν φέρνει κανένα κέρδος.
Πράγματι, πες μου, ποιό κέρδος θα μπορούσε να προέλθη από τις ζητωκραυγές του λαού; διότι, όταν έλθη η νύχτα, αμέσως όλος εκείνος ο κρότος και ο θόρυβος σβήνει, και όταν περάση το πανηγύρι, σαν να απόλαυσαν ένα όνειρο, έτσι μένουν πάλι έρημοι από κάθε ευφροσύνη και δεν μπορούν να βρουν, αν και την αναζητούν, την ευθυμία ούτε από τα στεφανώματα, ούτε από τις πολυτελείς ενδυμασίες και την άλλη εντυπωσιακή εμφάνισι, διότι όλα αυτά πέρασαν γρηγορότερα από κάθε άνεμο. Ενώ η πολιτεία των ουρανών είναι τελείως αντίθετη∙ χωρίς δαπάνη μας φέρνει πολύ και μόνιμο κέρδος. Διότι αυτόν που ζει εκεί δεν τον επεφημούν διαρκώς άνθρωποι μεθυσμένοι, αλλά το πλήθος των αγγέλων. Και γιατί λέγω το πλήθος των αγγέλων; Θα τον επαινέση και θα τον υποδεχθή ο ίδιος ο Δεσπότης των αγγέλων. Και εκείνος που επαινείται από τον Θεό, όχι μία, ούτε δύο και τρεις μέρες αλλά αιώνια πανηγυρίζει στεφανωμένος και δε θα δης ποτέ το κεφάλι του γυμνό από τη δόξα εκείνη. Διότι ο χορός του πανηγυριού αυτού δεν περιορίζεται σε ορισμένες μόνο μέρες ,αλλά επεκτείνεται στην αιωνιότητα του μέλλοντος.
Στην λειτουργία αυτή ποτέ δεν μπορεί να γίνη η φτώχεια εμπόδιο, αλλά μπορεί και ο φτωχός να τελέση τη λειτουργία αυτή και προπάντων ο φτωχός, διότι είναι απαλλαγμένος από κάθε βιωτική ματαιοδοξία∙ διότι δεν χρειάζεται δαπάνη χρημάτων και περιουσίας, αλλά ψυχή καθαρή και διάνοια γεμάτη από σωφροσύνη. Από αυτήν υφαίνονται για την ψυχή τα ενδύματα της πολιτείας εκείνης και πλέκεται το στεφάνι∙ ώστε αν δεν είναι στολισμένη με τα κατορθώματα της αρετής, δεν την ωφελεί σε τίποτε το πολύ χρυσάφι∙ όπως ακριβώς ούτε ζημιά προκαλείται από την πολλή φτώχεια, αν έχη αποθησαυρισμένο πλούτο εσωτερικό.

Μιμήσου τον Χριστό

Αυτόν και συ μιμήσου . Και αν ακόμη η σύζυγός σου διαπράξη άπειρα αμαρτήματα σε βάρος σου, όλα να τα παραβλέψης και να τα συγχωρήσης. Και να πάρης δύστροπη γυναίκα, να την αλλάξης με τη καλωσύνη και την πραότητα, όπως και ο Χριστός την Εκκλησία. Διότι όχι μόνο την ακαθαρσία της καθάρισε αλλά και τα γηρατειά της εξάλειψε, ξεντύνοντας τον παλαιό άνθρωπο, που περιβάλλεται από τα αμαρτήματα. Και αυτό πάλι υπονοώντας ο Παύλος έλεγε: « Ίνα παραστήση εαυτήν εαυτώ ένδοξον την εκκλησίαν, μη έχουσα σπίλον ή ρητίδα» ( Εφ. 5,27 ) . Δεν την έκανε δηλαδή μόνον καλή, αλλά και νέα, όχι στο σώμα, αλλά στη διάθεση.
Και δεν είναι μόνον αυτό θαυμαστό, ότι παίρνοντάς την άσχημη και δύσμορφη και αισχρή και γερασμένη δε σιχάθηκε την ασχήμια της, αλλά και σε θάνατο παρέδωσε τον εαυτό του , και τη μεταμόρφωσε σε ομορφιά ανυπέρβλητη∙ αλλ’ ότι και ύστερα από αυτά, αν και βλέπη πολλές φορές να κηλιδώνεται και να λερώνεται, δεν τη χωρίζει ούτε την αποκόπτει από τον εαυτό του, αλλά και επιμένει να την περιποιείται και να την διορθώνη. Διότι, πες μου, πόσοι αμάρτησαν μετά την πίστι τους σε αυτόν; Κι όμως δεν αισθάνθηκε αποστροφή γι’ αυτούς. Για παράδειγμα, εκείνος που στην Κόρινθο διέπραξε πορνεία, ήταν μέλος της Εκκλησίας∙ όμως δεν απέκοψε το μέλος αλλά το διόρθωσε. Η εκκλησία των Γαλατών όλη απεσκίρτησε και έπεσε στον Ιουδαϊσμό∙ όμως ούτε αυτήν την έδιωξε, αλλά αφού την θεράπευσε μέσω του Παύλου την επανέφερε στην προηγούμενη συγγένεια.
Όπως δηλαδή στην περίπτωσι των σωμάτων, αν συμβή κάποια ασθένεια δεν αποκόπτουμε το άρρωστο μέλος, αλλ’ απομακρύνουμε την αρρώστεια, έτσι ας κάνουμε και σχετικά με τη γυναίκα. Αν συμβή να έχη κάποια κακία, μη την διώξης, αλλά προσπάθησε να εξαφανίσης την κακία.
Αν και βέβαια μία γυναίκα μπορούμε να τη διορθώσουμε , αλλά πολλές φορές δεν μπορούμε να θεραπεύσουμε ένα ανάπηρο μέλος. Αλλ’ όμως αν και γνωρίζουμε ότι η αναπηρία του είναι αθεράπευτη, ούτε έτσι το αποκόπτουμε.
Πώς λοιπόν δεν είναι παράλογο, όπου είναι αδύνατη η διόρθωσις και δεν υπάρχει κανένα κέρδος, να δείχνουμε τόση φροντίδα, ενώ όπου είναι αγαθές οι ελπίδες και μεγάλη η μεταβολή να εμποδίζουμε την θεραπεία; Διότι εκείνα που είναι ανάπηρα στη φύσι είναι αδύνατο να τα διορθώσουμε πάλι, ενώ τη διεστραμμένη διάθεσι μπορούμε να την μεταβάλλουμε.


Και αν η γυναίκα είναι αδιόρθωτη;

Αν όμως λέγης, ότι αυτή πάσχει από αθεράπευτη αρρώστια και παρ’ όλο που την φρόντισες πολύ αυτή εξακολουθεί να έχη τις δικές της συνήθειες, ούτε έτσι πρέπει να την διώξης∙ διότι το μέλος που πάσχει από αθεράπευτη νόσο δεν κόβεται ούτε αυτό. Και είναι δικό σου μέλος αυτή, διότι λέγει: «Έσονται οι δύο εις σάρκαν μίαν» ( Γεν. 2, 24 ) . Και στην περίπτωσι βέβαια του μέλους δεν θα έχουμε κανένα κέρδος από τη θεραπεία, όταν από την αρρώστια του καταντήση να γίνη αθεράπευτο, , από την περίπτωσι όμως της γυναίκας, έστω κι αν εξακολουθή να νοσή αθεράπευτα, θα μας φυλαχθή μεγάλη αμοιβή όταν την διδάσκουμε και την παιδαγωγούμε.
Και αν εκείνη δεν κερδίση τίποτε από τη διδασκαλία μας, για τη υπομονή μας θα λάβουμε μεγάλη αμοιβή από το Θεό, διότι για το φόβο του δείξαμε τόσο μεγάλη υπομονή και υποφέραμε με πραότητα την κακία της και κρατήσαμε το μέλος μας. Διότι η γυναίκα είναι αναγκαίο μέλος μας και γι’ αυτό πρέπει να την αγαπάμε πάρα πολύ. Αυτό το πράγμα πάλι διδάσκοντας ο Παύλος έλεγε: «Ούτως οφείλουσιν οι άνδρες αγαπάν τας εαυτών γυναίκας , καθώς και ο Χριστός αγάπησεν την Εκκλησίαν∙ ότι μέλη εσμεν εκ του σώματος αυτού και εκ της σαρκός αυτού» ( Εφ. 5, 28-30 ) .
Όπως δηλαδή η Εύα, λέγει, έγινε από την πλευρά του Αδάμ, έτσι και μεις γίναμε από την πλευρά του Χριστού. Διότι αυτό σημαίνει, «εκ της σαρκός αυτού και εκ των οστέων αυτού» ( Γεν. 2, 21 ) .



Η ωφέλεια από τη διδασκαλία των ψαλμών

«Λαλούντες εαυτοίς ψαλμοίς και ύμνοις και ωδαίς πνευματικαίς» ( Εφ. 5, 19 ) . Επειδή η ανάγνωσις έχει κόπο και πολλή ενόχλησι, δεν ωδήγησε σε ιστορίες, αλλά σε ψαλμούς, για να ευχαριστής συγχρόνως την ψυχή σου ψάλλοντας και να αποφεύγης τον κόσμο.
«Με ύμνους, λέγει, και πνευματικές ωδές». Τώρα όμως τα παιδιά σας λέγουν τραγούδια και χορούς του σατανά, όπως και οι μάγειροι και οι τραπεζοκόμοι και οι χορευτές. Κανείς όμως δε γνωρίζει κανένα ψαλμό, αλλά και το πράγμα φαίνεται ότι είναι εντροπή και χλευασμός και προκαλεί γέλιο. Από εκεί διαιωνίζονται όλα τα κακά. Διότι σε όποιο χώμα τοποθετηθή το φυτό, τέτοιο καρπό θα φέρη∙ αν τοποθετηθή σε αμμώδες και αλμυρό, τέτοιο καρπό παράγει, αν σε γλυκό και εύφορο, πάλι όμοιο καρπό. Έτσι κάποια πηγή είναι τα διδάγματα.
Δίδαξε στο παιδί σου να ψάλλη εκείνους τους ψαλμούς που είναι γεμάτοι από φιλοσοφία, όπως για σωφροσύνη αμέσως, ή καλίτερα πριν από όλα να μη συναναστρέφεται με πονηρούς, αμέσως από αυτήν την αρχή του βιβλίου. Γι’ αυτό λοιπόν και από δω άρχισε να λέη ο προφήτης : «Μακάριος ανήρ ος ουκ επορεύθη εν βουλή ασεβών» ( Ψαλμ. 1, 1 ) . Και πάλι: «Ουκ εκάθισα μετά συνεδρίου ματαιότητος» ( Ψαλμ. 25, 4 ) .«Εξουδένωται ενώπιον αυτού πονηρευόμενος , τους δε φοβουμένους τον Κύριον δοξάζει» ( Ψαλμ. 14, 4 ) . Δίδαξέ το να συναναστρέφεται με αγαθούς ∙ και θα βρης εκεί πολλά τέτοια∙ για να εξουσιάζη την κοιλιά του, για να ελέγχη το χέρι του, για να μην είναι ακόλαστο, για να μην είναι πλεονέκτης, ότι δεν αξίζουν τίποτε τα χρήματα, ούτε η δόξα και όλα τα παρόμοια. Όταν από παιδί το ωθήσης προς αυτά, θα το οδηγήσης σιγά-σιγά και προς τα υψηλότερα.
Οι ψαλμοί περιέχουν τα πάντα, οι ύμνοι πάλι τίποτε το ανθρώπινο. Όταν συνηθίση στους ψαλμούς, τότε θα γνωρίση και τους ύμνους , διότι είναι ιερώτερο πράγμα. Διότι οι δυνάμεις των ουρανών υμνούν δεν ψάλλουν. Διότι λέγει: «Ουκ ωραίος ύμνος εν στόματι αμαρτωλού ( Σοφ. Σειρ. 15, 9 ) ∙ και πάλι: «Οι οφθαλμοί μου επί τους πιστούς της γης, του συγκαθήσθαι αυτούς μετ’ εμού», και πάλι: Ου κατώκει εν μέσω της οικίας μου ποιών υπερηφανίαν » ∙ και πάλι: «Πορευόμενος εν οδώ αμώμω, ούτος μοι ελειτούργει» ( Ψαλμ. 100, 6-8 ) .

Ωφέλειες από τη μελέτη των ψαλμών

Για να συμπεριφέρωνται πάλι με σύνεσι τα παιδιά, ας ακούσουν τον προφήτη που λέγει: «Ότι αι ψόαι μου επλήσθησαν εμπαιγμάτων» ( Ψαλμ. 37, 8 ) . Και ότι πρέπει να είναι εγκρατείς στο φαγητό: «Και απέκτεινεν εν τοις πλείοσιν αυτών, έτι της βρώσεως ούσης εν τω στόματι αυτών» ( Ψαλμ. 77, 30-31 ) . Και ότι πρέπει να είναι κυρίαρχοι των αγαθών : Πλούτος εάν ρέη, μη προστίθεσθε καρδίαν» ( Ψαλμ. 61,11 ) . Και για να εξουσιάζουν την δόξα: «Ουδέ συγκαταβήσεται αυτώ η δόξα αυτού» ( Ψαλμ. 48, 18 ) . Για να μην ζηλεύουν τους πονηρούς: «Μη παραζήλου εν πονηρευομένοις» ( Ψαλμ. 36, 1 ) . Για να θωρούν ότι οι εξουσίες δεν αξίζουν τίποτε: «Είδον τον ασεβή υπερηψούμενον και επαιρόμενον ως τας κέρδους του Λιβάνου, και παρήλθον, και ιδού, ουκ ην» ( Ψαλμ. 36, 35-36 ) . Για να θεωρούν τα παρόντα αγαθά μηδαμινά: «Εμακάρισαν τον λαόν ω ταύτα εστί∙ μακάριος ο λαός ου Κύριος ο Θεός βοηθός αυτού» ( Ψαλμ. 143, 15 ) . Ότι όχι απλώς αμαρτάνουμε, αλλά υπάρχει ανταπόδοσις: «Ότι συ αποδώσεις εκάστω κατά τα έργα αυτού» ( Ψαλμ. 61, 13 ) . Και γιατί δεν ανταποδίδει καθημερινά, λέγει: «Ο Θεός κριτής δίκαιος, και ισχυρός και μακρόθυμος» ( Ψαλμ. 7, 12 ) . Ότι η ταπεινοφροσύνη είναι καλό λέγει: «Κύριε, ουχ υψώθη η καρδία μου» ( Ψαλμ. 130, 1 ) . Ότι η υπερηφάνεια είναι κακό , λέγει: «Δια τούτο εκράτησεν αυτούς η υπερηφανία εις τέλος » ∙ και πάλι: «Κύριος υπερηφάνοις αντιτάσσεται » ∙ και πάλι: «Εξελεύσεται ως εκ στέατος η αδικία αυτών» ( Ψαλμ. 72, 6. Παροιμ. 3, 34. Ψαλμ. 72, 7 ) . Ότι η ελεημοσύνη είναι καλό, λέγει: « Εσκόρπισεν , έδωκε τοις πένησιν, η δικαιοσύνη αυτού μένει εις τον αιώνα» ( Ψαλμ. 111, 9 ) . Ότι είναι επαινετό να σπλαχνίζεται και να δανείζη τους άλλους: «Χρηστός ανήρ ο οικτείρων και κιχρών» ( Ψαλμ. 111, 5 ) . Και θα συναντήσης εκεί πολλά περισσότερα διδάγματα γεμάτα από φιλοσοφία, όπως για παράδειγμα , ότι δεν πρέπει να βρίζουμε , λέγει: «Τον καταλαλούντα λάθρα τον πλησίον αυτού τούτον εξεδίωκον» ( Ψαλμ. 100, 5 ) .
( Προς Κολοσσαείς, Θ’ ΕΠΕ 22, 266-270, PG 62, 362-363)

Από το βιβλίο: ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
Χρυσοστομικός Άμβων Γ΄
«Ο ΓΑΜΟΣ, Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥΣ»
Έκδοσις:
Συνοδία Σπυρίδωνος Ιερομονάχου
Νέα Σκήτη Αγ. Όρους 


ΑΝ ΘΕΛΕΙΣ να συνετίσεις έναν υπερήφανο άνθρωπο, μη μεταχειριστείς  πολλά λόγια. Θύμισέ του μόνο την ανθρώπινη φύση του και τη ρήση του σοφού Σειράχ: «Γιατί έχει τόση αλαζονεία το χώμα και η στάχτη;» ( 10: 9 ) . Κι αν εκείνος σου πει, ότι χώμα και στάχτη θα γίνει μετά το θάνατό του, δώσ’ του να καταλάβει ότι και τώρα, που ζει, δεν είναι τίποτα περισσότερο. Ας μην ξεγελιέται, βλέποντας την ομορφιά του, έχοντας την υγεία του, νιώθοντας τη δύναμή του, απολαμβάνοντας τις χαρές της σύντομης επίγειας ζωής. Χώμα και στάχτη είναι , «αφού , και όσο ακόμα ζει, αρχίζει η φθορά του» ( Σοφ. Σειρ. 10: 9 ) .
Ας παρατηρήσει ο καθένας μας, πόσο ασήμαντη είναι η ύπαρξή μας . Ας μην περιμένει τη μέρα του θανάτου του, για να συνειδητοποιήσει τη μηδαμινότητά του. Ας την αντιληφθεί  από τώρα, στρέφοντας φιλοσοφημένα τη σκέψη του μέσα του και γύρω του, στον εαυτό του και στους άλλους. Ας μη χάσει, όμως, το θάρρος του, διαπιστώνοντας την ανθρώπινη φθαρτότητα. Ο Θεός δεν έκανε έτσι τα πράγματα επειδή μας μισεί, αλλ’ απεναντίας επειδή μας αγαπά και νοιάζεται για μας. Μ’ αυτό τον τρόπο μας παρέχει πολλές αφορμές, για να γινόμαστε ταπεινοί. Αλήθεια, αν ο άνθρωπος , παρόλο που είναι πλασμένος από το χώμα της γης, τόλμησε να πει, «Θ’ ανέβω στον ουρανό» ( Ησ. 14: 13 ) , πού θα έφθανε με το λογισμό του, αν δεν τον συγκρατούσε σαν χαλινάρι η αδύναμη φύση του;…

… Γιατί, λοιπόν, υπερηφανεύεσαι , άνθρωπέ μου; Κατέβα από τα ύψη της ανόητης αλαζονείας σου και εξέτασε την ευτέλειά σου. Χώμα και στάχτη είσαι, καπνός και χορτάρι και σκιά, χορτάρι κι αγριολούλουδο. Τι πιο γελοίο από το να καμαρώνεις; Εξουσιάζεις  μήπως πολλούς ανθρώπους; Και τι ωφελείσαι, όταν εξουσιάζεις ανθρώπους και εξουσιάζεσαι από τα πάθη σου; Είσαι σαν κι εκείνον που στο σπίτι του δέρνεται από τους υπηρέτες του και στην αγορά εμφανίζεται καμαρωτός επειδή έχει άλλους κάτω από την εξουσία του. Μακάρι να ήσουνα εξουσιαστής των παθών σου και όμοιος μ’ όσους συναντάς  στην αγορά. Αν , λοιπόν, είναι αξιοκατάκριτος όποιος υπερηφανεύεται για τις πραγματικές αρετές του , δεν είναι στ’ αλήθεια γελοίος όποιος υπερηφανεύεται για πράγματα ολότελα τιποτένια;
Ταλαίπωρε άνθρωπε! Η ψυχή σου λιώνει από την πιο φοβερή αρρώστια, την αρρώστια της αμαρτίας, κι εσύ καμαρώνεις για τα πολλά σου χρήματα και κτήματα; Μα όλα τούτα δεν είναι δικά σου. Κι αν δεν πιστεύεις στα λόγια μου, κοίτα τι έγινε μ’ εκείνους που έζησαν πριν από σένα. Αν ,πάλι, είσαι τόσο μεθυσμένος από τα πλούτη ή τη δόξα  και δεν διδάσκεσαι από τα παθήματα των άλλων, περίμενε λίγο, και θα γνωρίσεις απλό το δικό σου πάθημα τη ματαιότητα των επίγειων αποκτημάτων και απολαύσεων. Όταν θα φεύγεις από τον πρόσκαιρο αυτό κόσμο και δεν θα έχεις πια στην εξουσία σου ούτε μιαν ώρα, όλα όσα διαθέτεις, χωρίς να το θέλεις, θα τ’ αφήνεις σε άλλους, ίσως μάλιστα σε άλλους, ίσως μάλιστα σ’ εκείνους που πρωτύτερα δεν ήθελες καν ν’ αντικρίσεις…


Από το βιβλίο: «ΘΕΜΑΤΑ ΖΩΗΣ
Β΄»
ΑΠΟ ΤΙΣ ΟΜΙΛΙΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
ΕΚΔΟΣΗ ΔΕΥΤΕΡΗ
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ
ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ 

Ροή δεδομένων

Ετικέτες-Κατηγορίες

p.Ioannis.Kiparissopoulos. Από το Blogger.

Πληροφορίες

Αναγνώστες

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ

ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ
Για να μπείτε στήν Αγία Γραφή κάντε κλίκ στην εικόνα

ΠΑΤΕΡΙΚΑ

ΠΑΤΕΡΙΚΑ
Για να μπείτε στις αναρτήσεις με τα Πατερικά κείμενα κάντε κλίκ στην εικόνα

ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ Ο ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ

ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ Ο ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ
Για να μπείτε στις αναρτήσεις κάντε κλίκ στην εικόνα

ΑΓΙΟΣ ΛΟΥΚΑΣ Ο ΙΑΤΡΟΣ

ΑΓΙΟΣ ΛΟΥΚΑΣ Ο ΙΑΤΡΟΣ
Για να μπείτε στις αναρτήσεις κάντε κλίκ στην εικόνα

ΑΓΙΟΙ ΕΦΡΑΙΜ ΚΑΙ ΙΣΑΑΚ ΟΙ ΣΥΡΙΟΙ

ΑΓΙΟΙ ΕΦΡΑΙΜ ΚΑΙ ΙΣΑΑΚ ΟΙ ΣΥΡΙΟΙ
Για να μπείτε στις αναρτήσεις κάντε κλίκ στην εικόνα

ΛΟΓΟΙ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΞ Αγίου Ιωάννου Σιναϊτου

ΛΟΓΟΙ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΞ  Αγίου Ιωάννου Σιναϊτου
Για να μπείτε στις αναρτήσεις κάντε κλίκ στην εικόνα

Ορθόδοξο Συναξάρι

Επικοινωνήστε μαζί μας…...

Όνομα

Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο *

Μήνυμα *

ΓΕΡΩΝ ΠΑΪΣΙΟΣ Ο ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ

ΓΕΡΩΝ  ΠΑΪΣΙΟΣ Ο ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ
Για να μπείτε στις αναρτήσεις κάντε κλίκ στην εικόνα

ΓΕΡΩΝ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ

ΓΕΡΩΝ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ
Για να μπείτε στις αναρτήσεις κάντε κλίκ στην εικόνα

Γέροντας Ιάκωβος Τσαλίκης

Γέροντας Ιάκωβος Τσαλίκης
Για να μπείτε στις αναρτήσεις κάντε κλίκ στην εικόνα

ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ

ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ
Για να μπείτε στις αναρτήσεις κάντε κλίκ στην εικόνα

Γέροντας Ιωσήφ Βατοπαιδινός

Γέροντας Ιωσήφ Βατοπαιδινός
Για να μπείτε στις αναρτήσεις κάντε κλίκ στην εικόνα

Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής

Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής
Για να μπείτε στις αναρτήσεις κάντε κλίκ στην εικόνα

Γέροντας Εφραίμ Κατουνακιώτης

Γέροντας Εφραίμ Κατουνακιώτης
Για να μπείτε στις αναρτήσεις κάντε κλίκ στην εικόνα

Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης

Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης
Για να μπείτε στις αναρτήσεις κάντε κλίκ στην εικόνα

Άγιος Νεκτάριος Επίσκοπος Πενταπόλεως

Άγιος Νεκτάριος Επίσκοπος Πενταπόλεως
Για να μπείτε στις αναρτήσεις κάντε κλίκ στην εικόνα

ΑΓΙΟΣ ΣΥΜΕΩΝ Ο ΝΕΟΣ ΘΕΟΛΟΓΟΣ

ΑΓΙΟΣ ΣΥΜΕΩΝ Ο ΝΕΟΣ ΘΕΟΛΟΓΟΣ
Για να μπείτε στις αναρτήσεις κάντε κλίκ στην εικόνα

ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ

ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ
Για να μπείτε στις αναρτήσεις κάντε κλίκ στην εικόνα

Συνολικές προβολές σελίδας